فرونشست و فروچاله
این روزها در روزنامه ها و رسانه ها مرتباً تصاویر فرونشست زمین و فروچاله ها در نقاط مختلف کشور دیده میشود. اینها همه عوارض استفاده بی رویه و نابخردانه آبهای زیرزمینی و تهی شدن آبخوان ها بوده که خود نتیجه سازوکار غلط حاکمیت در اداره کشور و آن نیز نتیجه محتوم سلطه مغزهای متوهمِ ایدئولوژیک بر کشور بوده که نتایج آن در سایر عرصه ها بوضوح دیده میشود. اما آنچه جلب نظر کرده شگفت مینماید و کسی هم پرسش نمیکند این سوأل است که چطور اغلب این نشست ها بصورت دایره است و نه مثلاً مربع یا ذوذنقه و اشکال دیگر؟ البته در برخی جاها بصورت ترک خوردگی و شیار های ممتد دیده میشود ولی در اغلب موارد بصورت دایره کامل است! تصویر اول فرونشست در خیابان است و تصاویر بعدی فرونشست عمیق در زمین های کشاورزی است که بسبب عمق زیاد فروچاله گفته میشود. راستی چرا دایره؟!
در زیر، دلیل ریاضی آن بررسی میشود. بصورت ساده دلیل آن مشابه همان است که در مطالب پیشین ذیل موضوع سطح به حجم (مثلاً 1399/11/5) شرح داده شده است. در هندسه مسطحه، تنها شکلی که نسبت محیط به مساحت، کمترین است همانا دایره است. بعبارت دیگر، با داشتن مساحت یکسان، دایره کمترین محیط را نسبت به سایر اشکال هندسی داراست! در زیر، برای سادگی، مربع که بیشترین شباهت را با دایره دارد ملاک قرار داده ایم:
Circle Square
Diameter =D Side = a
S1 = πD2/4 S2 = a2
C1 = πD C2 = 4a
S1 = S2 −−−−−˃ πD2/4 = a2 −−−−−˃ D = 2a/√̿π C2/C1 = ? ===> 4a/ πD
C2/C1 = 2√̿π/π C2/C1 = 1.128 Q.E.D
همانطور که ملاحظه میشود، محیط مربع 1.128 برابر بزرگتر از محیط دایره در مساحات یکسان است. حال این مسأله ریاضی چه ربطی پیدا میکند به فرونشست و فروچاله؟ بخش فیزیک قضیه همینجاست یعنی بخشی از زمین که سست شده و میخواهد فروریزد، مایل است که کمترین مرز جدائی را با باقی زمین برجا مانده داشته باشد. چرا؟ برای اینکه متحمل کمترین اصطکاک با نواحی اطراف خود باشد! این مطلب، علاوه بر اینکه موضوع مهم سطح به حجم را در عمل به ما مینمایاند، بلکه متضمن مطلب مهم دیگر فیزیک نیز هست که طبیعت مایل است کارهای خود را با کمترین انرژی انجام دهد موسوم به اصل اقل عمل! حالا نگوئید مسئولین نظام مقدس اسلامی هم پیرو همین اصل علمی هستند! چه اینکه برخی میپرسند مگر عملی انجام میدهند؟ یا دیگرانی که میگویند اگر عمل منفی در فیزیک تعریف شده باشد بله همینطور است.
توجه شود که موضوع فرونشست با لغزش زمین که مختص مناطق شیب دار است اشتباه نشود. اما عامل اصلی فرونشست در کشور ما همانا تهی شدن سفره آبهای زیرزمینی است. باید کسانی را که باعث و بانی این فاجعه اند را پاسخگو ساخت. آنها که باید جواب دهند مسئولیت را از دوش خود برداشته بر گردن تغییر اقلیم میاندازند. بیچاره تغییر اقلیم که زبان ندارد پاسخش را بدهد که اگر داشت میگفت بر فرض که تغییر اقلیم درست باشد شما که از مدتها پیش ملتفت این پدیده شده بودید پس چرا اقدامی نکردید؟ دستکم از همین امروز بیائید اشتباهات خود را گردن بگیرید و تغییر رویه دهید. ولی هرگز چنین کاری نخواهند کرد زیرا اصولاً قصد و اراده ای برای کار مثبت وجود نداشته و ندارد!
خلاصه آنکه، مبالغ اختلاس شده شاید جبران شود، پولهای دزدیده شده شاید برگردانده شود، خیلی از خسارات را شاید بتوان جبران ساخت لیکن جبران آبهای تهی شده زیر زمین که پس انداز حال و آیندگان است بدین سادگی جبران پذیر نیست! میزان فرونشست در کشور ما چندین برابر بیش از متوسط جهانی است که خود معلول اقدامات شریرانه ای است که در مطالب پیشین شرح آن رفته است. درک وخامت امر حقیقتاً خارج از تصور همگان است.
