مغزها را باید شست !
فقط چشم ها نیست، بلکه مغزها را نیز باید شست. اگر شستشو به نیت تطهیر است چه باک که مغزها را نیز شست و چه بهتر که از همین ابتدای سال جدید با خود اینگونه عهد و پیمان کنیم. با اینکه "شستشوی مغزی" در محاورات روزمره بار منفی دارد، با این وجود ما کار خود را میکنیم و هم برای خود و هم برای دیگران خواهان شستن مغزها از زنگار خرافات و پیش داوری ها میشویم. ضمن اینکه آنچه شستنی است و زدوده باید شود جز از خلال گفتگوی آزاد با دیگران هویدا نخواهد شد. برای نسل جدید که از رفتن به کتابخانه ها و مطالعه سیستماتیک رویگردانند شاید این روش راحترین و سریعترین راهکار باشد. کما اینکه چه بخواهیم و چه نخواهیم، چه دوست داشته باشیم و چه دوست نداشته باشیم، نسل جدید در کار شبکه های مجازی اند و از این حقیقت گریزی نیست. یکی از دلائلی که باعث شد نگارنده این سطور مطلب حاضر را قلمی کند همین مسأله شبکه های مجازی است که در بین کاربران ایرانی بسیار هواخواه دارد. این اقبال شاید ناشی از بسته بودن سایر مجاری رسانه ای است که علیرغم تبعات منفی ای که برآن برمیشمارند، ایرانیان را چنین بدان متمایل ساخته است. طبعاً رسانه های جمعی دولتی با این شبکه ها سخت در تضادند و کارشان را جز جاسوسی چیز دیگر نمیدانند. اخیراً که به وبگاه یکی از دوستانی که به اینجانب نیز لطف دارد رفته بودم با مطلبی از جانب ایشان روبرو شدم که که مرا در این نوشتن مصمم تر ساخت. ایشان نیز ملهم از رسانه های خودمان به شبکه های مجازی و بویژه به "تلگرام" تاخته اند که مراد اصلی آنان جاسوسی است. و برای اثبات آن از نژاد و مذهب گردانندگان آن یاد کرده و نتیجه گرفته اند که چرا باید از تلگرام استفاده نکرد. در این رابطه چند نکته وجود دارد:
1- نژاد و مذهب دیگران محترم است و نمیتواند (و نباید) پایه ای برای رد و قبول چیزی باشد. در غیر اینصورت باید از قبول بسیاری از ابداعات و اختراعات بشری صرفنظر کرد.
2- هر وسیله ای (سخت افزار یا نرم افزار) در دنیا، حاوی هم جنبه های مثبت و هم منفی است. ضمن اینکه آنچه برای تو مثبت تلقی میشود ممکنست برای من منفی باشد. مثلاً مصرف آب که در حیاتی بودن آن شک نیست و تشنه ای را از مرگ نجات میبخشد، آشامیدن بیش از حدش در حالت عادی زیان آور و چه بسا مرگ آور باشد. این جنبه نسبی بودن چه خوب توسط سعدی بیان شده: حوران بهشتی را دوزخ بود اعراف، از دوزخیان پرس که اعراف بهشت است.-- اعراف ناحیه ای معتدل مثل زمین خودمان است که رتبه ای میان بهشت و دوزخ دارد.
3- اینکه در دنیا چیزی وجود ندارد که همه وجودش خاصیت مثبت باشد، ما را بدین فکر وامیدارد که برای هر پدیده، جنبه های خوب را ماکزیمم و جنبه های بد را مینیمم سازیم و بعبارت دیگر بهینه سازی کنیم. در حالی که سالی 20000 کشته ناشی از تصادفات رانندگی در کشور رخ میدهد آیا ماشین سواری را ممنوع کنیم؟ یا اینکه نحوه رانندگی خودمان و وضع راهها را اصلاح کنیم! تلگرام هم از این قاعده مستثنی نیست. برای اینکه از شبکه های مجازی کمتر استفاده شود بیائیم امکان استفاده آزاد از رسانه ای دیگر (رادیو، تلویزیون، روزنامه، کتاب،..) را فراهم سازیم.
4- بیائید فرض کنیم که تلگرام حقیقتاً برای شنود گفتار و نظارت بر رفتار ما اختراع شده باشد!! اما مگر شما چه دارید که میخواهید پنهان شود؟ مگر گپ و گفت شهروندان حاوی چه نکاتی است که اینچنین برنامه ای برای آن تدارک دیده باشند؟ میگوئید پی میبرند ما چه سلایقی داریم و چگونه فکر میکنیم و لذا روی آن برنامه ریزی میکنند! خوب پی ببرند. مگر چه اشکالی دارد که نظرات شهروندان ایرانی دانسته شود؟ میگوئید لو میرود! خوب این چه معنی میدهد؟ یعنی دوگانگی. یعنی در فکر چیز دیگری باشیم و در عمل چیزی دیگر جلوه کنیم. این طبق تعریف ریاکاری نام دارد که ما بشدت خود را از آن بری میدانیم. در نهایت امر، مگر نمیگوئیم خداوند در نهان و در آشکار همواره ناظر بر افکار و اعمال ماست؟ پس این پنهان کاری از برای چیست؟ البته آن دسته از فعالیت هائی که باید از دید دیگران پنهان باشد طبعاً از مسیر خاص خود و نه از طریق امثال تلگرام اجرا میشود. پس در نهایت معلوم میشود، برخلاف روال طبیعی، ما خودمان نمیخواهیم خودمان باشیم. میخواهیم، و باید بخواهیم، چیز دیگری را نمایندگی کنیم که گفته اند باید باشیم. پس مشکل، تلگرام و این حرفها نیست. بلکه مشکل در جای دیگری و بسی نهادینه تر از این حرفهاست. کما اینکه به کودکانمان میسپاریم آنچه در خانه میرود در مدرسه بازگو نشود. ایضاً در محل کار، در دانشگاه، در انتخابات، در... .
5- در پایان، هرگونه نظری داریم باید سعی شود واقعاً از درون خود بوده (درونزا) و تحت تبلیغات محیطی نباشد. این البته قدری سخت است چه اینکه ما ناخودآگاه در این تبلیغات غوطه وریم و به مرور زمان زنگارها لایه بر لایه ضخیم تر و ضخیم تر میشود. لذا باید مغز ها را مرتباً شست. چه عیب دارد، هر سال بمناسبت فرا رسیدن بهار و شستشوی در و دیوار خانه، مغز ها را نیز شست. برای شما جوان تر ها و با در اختیار داشتن اینهمه امکانات ارتباطات جمعی این کار بسی ساده تر است. برای آنان که از این دوره فراتر رفته اند، زدودن قشر ضخیم زنگار بسی مشکلتر است. پیش داوری را کنار گذارده و نظرات خود را بدون تحکم ارائه کنیم. نظرات صحیح دیگران را نیز بدون اما و اگر پذیرا شویم. در رفع دوگانگی کردار و پندار کوشا باشیم. خودمان باشیم و از دیده شدن توسط دیگران نگران نباشیم. از همه امکانات بهره برداری کرده ولی در هیچیک از آنها غرق نشویم.
6- نگارنده با اینکه خود تا مدتها از قبول شرایط جدید در دنیای مجازی طفره میرفته است ولی نمیتواند آنرا برای دیگران حرام اعلام کند. از آنجا که باید در زمان خود زندگی کنیم باید آگاهانه از امکانات موجود در شرایط جدید برخوردار شویم. لذا توصیه میشود از همه این امکانات در حد مقدور استفاده کنید و به تئوری توطئه اعتنا نکنید. در عین حال مطالعه هدفمند فراموش نشود. مبادا غرق شدن در حجم عظیم اطلاعات ما را از اهداف اصلی غافل سازد.
