دین و دانش
اگر ذیل کلمات کلیدی "دین"، "دانش"، و "علم" جستجو شود حدود 100 مطلب جداگانه در این وبگاه یافت خواهد شد که این موضوعات را بحث کرده باشد. پس با اینکه نیازی به تکرار دوباره نیست با این حال سوء تفاهمات ما در این موارد آنچنان زیاد است که شاید هزاران بار بحث در این موارد بازهم کم باشد. اینهمه ناشی از سوء تفاهمات تاریخی بیشمار ماست. علیرغم استقبال از تغییرات سیاسی، معهذا تا بدآموزی های فرهنگی رفع نشود و "رسوبات فکری" پاک نگردد، بهترین سیاست ها شانسی برای دوامی نخواهد یافت. چون دانش، بحث روز شده کمی بیشتر درباره آن توضیح میدهیم.
آنچه در تلقی عامه دانش اطلاق میشود، همه گونه اطلاعات را شامل میشود بطوریکه از قدیم هرکس حافظه بهتری داشت نزد مردم دانشمند محسوب میشد! حال آنکه بطور اخص، دانش، فن آوری، و اطلاعات حوزه های متفاوتی هستند که گاهی با تساهل همه را یکی میگیرند. با اینکه دانش را "شناخت" معنا کرده اند اما باید دانست که این شناخت یک شناخت مولد است که عمدتاً از راه تجربه حاصل میشود. بعبارت دیگر دانش را نمیتوان خرید بلکه با زحمت و مرارت در آزمایشگاه ها یا مؤسسات علمی تولید میشود و محض "اطلاعات" دیگران در مقالات و کتب علمی درج میگردد. انتقال و استفاده دست دوم دانش، دیگر تولیدِ دانش تلقی نمیشود! مثلاً آنچه یک کارآموز پزشکی انواع بیماری ها و راه درمان آنها را در کتابها خوانده و یاد گرفته صرفاً مجموعه اطلاعات است و البته در نوع خود بسیار ارزشمند است و وی ممکنست در آینده پزشکی عالی مقام هم بشود. اما کسی که مانند پاستور عامل بیماری هاری را کشف کرده و روش سترون کردن از میکروب را ابداع کرده اوست در مقام "دانشمند" حتی اگر مدارج آکادمیک را هم طی نکرده باشد. همچنین است سایر مباحث مثل فیزیک. آنچه دانشجو در مراحل مختلف دانشگاهی یاد میگیرد یافته های دانشمندان فیزیک از عصر ارشمیدس است تا به امروز. نه آنچه او یاد گرفته دانش است و نه خودش خیلی هم خوب یاد گرفته باشد دانشمند فیزیک است! او در بهترین حالت میتواند یک استاد بسیار متبحر برای تدریس آنچه فرا گرفته، باشد که در نوع خود هم مفید است و هم قابل احترام. اغلبِ کسانی را که دانشمند مینامیم از همین قسمند. اینگونه یادگیری ها جمع آوری اطلاعات است، که هوش مصنوعی امروزه استادِ آنست. اما کسی که در مؤسسه ای تحقیقاتی مشغول تحقیق در حوزه خاصی بوده و با تلاش خود مرزهای دانش را پیش برده باشد، او را میتوان دانشمند یا متشابهاً محقق نامید. اهمیت او بسته به اهمیت دستآوردش است.
اما این میان سوء درک زیادی درباره "فن آوری" وجود دارد. فن آوری یا تکنولوژی، کاربست نتایج دانش در کاربردهای گوناگون است. دانش اگر وارد کاربست نشود صرفاً شناختی نظری باقی میماند. لذا فن آوری، ادامه منطقی دانش است. برخلاف دانش که قابل انتقال نیست اما فن آوری انتقال پذیر است. بطور عادی قابل خریداری است همانطور که بسیاری کشورها آنرا بنام Know how، از کشور مبداء میخرند و در ادامه خود آنرا توسعه میدهند. مثلاً کشور آلمان در دهه 60 میلادی تکنولوژی نیروگاه های هسته ای را از آمریکا خرید و خود آنرا توسعه داد بطوریکه نیروگاه اولیه بوشهر محصول همان فن آوری است. گاهی هم بصورت قاچاق یا دزدی منتقل میشود آنچنان که عبدالغدیر خان معروف زمانی که کارمند تاسیسات غنی سازی اروپا بوده فن آوری مزبور را دزدیده به کشور خود منتقل کرد. او نیز بنوبه خود برای انتقال این دستآورد به کشورهای هم مسلک تأخیر را مجاز ندانسته و آنرا در معرض فروش شرعی قرار داد! طبعاً آنها که بنیه صنعتی لازم را دارا هستند میتوانند از آن بهره برده و حتی در ارتقاء آن کوشش کنند. اما در هر حال، فن آوری، دانش تلقی نمیشود و تبلیغاتی که سعی دارد هرگونه فن آوری را بنام دانش اصیل و بنام خود بنمایاند نادرست بلکه گمراه کننده است. آنچه در حقیقت دانش اصیل و بومی برادران کذاوکذا است و تبلیغ شده همانا کرونا یاب مستعان 110 بوده که دولتی بود مستعجل!
خلاصه آنکه، تبلیغات و فریبکاری باعث خلط مفاهیم و گمراهی میشود. پولِ کافی که باشد همه چیز قابل خرید است چه برای سلاح اتمی و چه خرید آدمهای درمانده برای جنگهای نیابتی. منتها چقدر کافی؟ فقط از حکومت های جبّار ساخته است که دست در کیسه ملت داشته از پس آن برمیآیند. اگر کشوری بنیه صنعتی متعارف داشته باشد در کلیه حوزه های فن آوری توانا بلکه سرآمد خواهد شد. که از راه های متعارف میتوان تکنولوژی وارد ساخت. منتها وقتی ملت نامحرم و امور بر مبنای دروغ باشد گمراهی بروز کرده اصل فدای فرع میشود. روش متعارف آنست کشور، خود دوستدار و مولد دانش باشد نه صرفاً ریزه خوار خوان دیگران. این مقصود حاصل نمیشود مگر انقلابی فکری درگیرد وتوهمات رایج یکسره زدوده شده ملت وارد عصر نوزائی فرهنگی شود. نه تنها در دانش جائی خواهیم یافت بلکه بیکباره همه چیز جای درست خود را خواهد یافت.
