فیزیک و انرژی

مطالب در رابطه با فیزیک، انرژی، فلسفه علم، و مسائل مرتبط می باشد. برای راحتی مطالعه از تابلت یا PC استفاده شود

فیزیک و انرژی

مطالب در رابطه با فیزیک، انرژی، فلسفه علم، و مسائل مرتبط می باشد. برای راحتی مطالعه از تابلت یا PC استفاده شود

محلی برای نقد و گفتگوی علمی در خصوص مسائل مبتلابه با تکیه بر کاربرد آموخته های کلاسیک در تبیین و تشریح این مسائل. در این رابطه خواننده تشویق میشود که از دریچه دیگری به مسائل پیرامونی نگریسته و آنچه را میبیند و میشنود را به بوته نقد و آزمایش گذارد.

دنبال کنندگان ۲ نفر
این وبلاگ را دنبال کنید
بایگانی

۴ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «ثروت» ثبت شده است

۱۳
آذر

توزیع نرمال

   آگاهان و محققین حوادث چند دهه اخیر کشور ما را از زوایای متعدد نگریسته و تجزیه و تحلیل کرده اند.  منتها شاید کم اتفاق افتاده باشد که از دیدگاه علومِ جاافتاده نیز بررسی و تحلیل شده باشد.  قبلاً در ارتباط با مشابهت برخی پدیده های اجتماعی با "اصل اقل انرژی" مطالبی ارائه شد.  اکنون ببینیم اینبار "توزیع نرمال" چیست و چه چیزی درباره آنچه پیرامون ما میگذرد میتواند بگوید.  بعنوان مثال، توزیع نرمال چه ارتباطی با قانون باصطلاح "عفاف و حجاب" دارد!

    توزیع نرمال، همانگونه که از نام آن بر میآید ناظر بر توزیع آماری آحاد یک جمعیت است. هرچه تعداد اجزاء آن جمعیت بیشتر باشد سندیت نتایج مترتب بر آن بیشتر است.  با چند مثال آغاز میکنیم.  در یک کلاس 4 نفره، توزیع نمرات امتحانی آن چهار نفر چگونه است؟  مثلاً یکی خوب خوانده 19 شده و سه نفر دیگر در حد 10 و 11 و 12 شده اند.  به این توزیع، نرمال اطلاق نمیشود چه اینکه انتظار طبیعی اینست که نمرات حول یک متوسط معقولی پراکنده باشند.  اما اگر یک کلاس 100 نفره داشته باشیم، تعداد کمی نمره های 20 و 19 خواهند داشت و تعداد کمی هم نمره های 9 و 10 و 11 داشته ولی اکثریت کلاس حائز نمرات میانی مثل 14 و 15 و 16 خواهند بود.  اگر افراد از لحاظ نمرات از 0 تا 20 دسته بندی شوند چارتی بوجود خواهد آمد که شبیه یک زنگوله است و بدان توزیع نرمال اطلاق میشود(شکل پیوست).  اگر همه دانشجویان خوب درس خوانده باشند، میانگین نمرات و قله این توزیع در نمره مثلاً 17 خواهد بود و کمترین نمرات در حدود 12 و 13 خواهد بود.  برعکس، کلاس اگر ضعیف باشد، زرنگ ترین ها 14 و 15 و ضعیف ترین ها 4 و 5 گرفته و قله توزیع بر عدد 10 منطبق است.  در هر 3 مورد، با توزیع نرمال سر و کار داریم هرچند با متوسط های متفاوت.

   متشابهاً همین توزیع نرمال در توزیع ثروت در جامعه مطرح است منتها با مقادیر متفاوتی از متوسط.  مثلاً حقوق ماهیانه پس از کسورات در کشورهای حاشیه خلیج فارس حدود 3000 تا 4000 دلار است و در کشور ما با تمام ثروتی که دارد حدود 200 دلار است!  باید پرسید این ثروت کجا میرود، آیا مردم حق ندارند بدانند؟  لذا نرمال بودن لزوماً بمعنای به حق بودن نیست چه توزیع نرمال ثروت در کشور محروم دیگری شاید از اینهم بدتر باشد.  از همین قسم است توزیع سواد در جوامع.  تعداد بیسواد، کم سواد و باسواد و نخبه توزیعی دارد که اگر درصد آنها ترسیم شود منحنی نرمال را تداعی میکند.  

   نکته اینجاست که هر توزیع دیگری بخواهد بجای توزیع نرمال بر جمعیت تحمیل شود اگر پشتیبانی اکثریت را نداشته باشد محکوم به شکست است.  مثلاً اصلاحاتی که مقرر شد درمورد لباس مردم در دوره پهلوی اول انجام شود، بخشی از آن که حمایت عامه را داشت مثل رواج کت و شلوار بجای قبا، ردا، لباده و سرداری بعدها هم باقی ماند.  اما بخشی که شامل کلاه پهلوی بود مقبولیت عامه نیافته خود بخود کنار رفت.  امروزه تنوع لباس آقایان کم و بیش توزیع نرمال را دارد و اجبار آنچنانی وجود ندارد.  اما در مورد پوشش خانم ها بجای توزیع نرمال، حاکمیت مدتهاست که میخواهد با زور خواسته خود را بنام دین تحمیل کند.  بویژه اخیراً با آوردن چیزی من در آوردی به بهانه قانون که جریمه عدم رعایت آنرا همسنگ جرائم جنائی دانسته اند تحمیل را به نهایت رسانده اند.  این مقابله با توزیع نرمال نیز به شکست خواهد انجامید درست همانگونه که تلاش در جهت عکس که در دوره پهلوی اول در ممنوعیت چادر خانم ها وضع شده بود چون حمایت اکثریت را نداشت به شکست انجامید و اصلاً حکومت، بعد یکی دو سالی خود آنرا کنار گذاشت.  

   نکته بعدی اینجاست که با وضع قانون "حجاب و عفاف" آیا هدف تدوین کنندگان آن واقعاً حفاظت از عفاف و پاکدامنی در جامعه بوده است یا هدف اصلی آن سرکوب سیستماتیک مردم و البته کسب درآمدزائی برای جبران حیف و میل های نجومی اموال عمومی است؟  آیا 3 میلیارد دلاری که در واردات آن چای معروف گم شد عین درستی و پاکدامنی بود؟  متشابهاً هزاران هزار دزدی هائی که از ثروت ملی رسانه ای شد با عفت ادعائی منافاتی نداشت؟  پوشیده نیست که شفافیت و درستکاری نظام طبق برآوردهای سازمان های مستقل، در پائین ترین رتبه قرار دارد.  آیا دروغ و ریا را که در جامعه ترویج کرده در سایه آن اقلیتی از رانت های بیسابقه بهره مند میشوند منافاتی با عفت و پاکدامنی حضرات ندارد؟! 

خلاصه آنکه، از نظامی که بر مبنای حمایت از بیگانه شکل گرفته باشد نباید انتظار رفاه و آشتی داشت.  نظامات این چنینی هرجا در خارج با ناکامی مواجه شوند انتقام خود را به عناوین مختلف از ملت و اقشار ضعیف میگیرند بویژه وقتی که خود را زیر نقاب ایدئولوژی پنهان کرده باشند.  شگفت تر اینکه شکست خود را هم با افتخار پیروزی درخشان جار میزنند.

  • مرتضی قریب
۲۵
خرداد

پول مجازی

    این روزها تب همستر کامبت که یک نوع بازی در تلگرام است بالا گرفته است.  اما این فقط بازی نیست بلکه قرار است به یک منبع درآمد از پول مجازی تبدیل شود از همان نوع که بیت کوین قبلاً شده بود و اکنون هم موفق است.  اما مگر صرفاً با ضربه زدن روی موبایل میشود نمره گرفت و با کسب امتیازات موفق به دریافت سکه مجازی شده محملی برای تراکنش های اقتصادی شد؟  با پول مجازی میشود همان کاری را کرد که با پول واقعی میشود کرد.  بالاتر و مهمتر از آن، بخاطر عدم ثبت تراکنش ها وسیله خوبی برای پولشوئی است.  برق ارزان نسبت به کشورهای دیگر، مشوقی برای خلافکاران سازمان یافته در مصرف بی رویه برق کشور به زیان مصرف کنندگان عادی است.  فقر، بیکاری، تورم، سقوط ارزش ریال و کوهی از مشکلات اجتماعی باعث اقبال گسترده شهروندان عادی بسمت این بازی شده است.  اما پرسش اساسی اینجاست که نه تنها این پول جدید بلکه بیت کوین و سایر انواع پول های مجازی موسوم به "رمزارزها" چگونه ارزش یافته است؟  چه زحمتی کشیده شده یا چه خدماتی یا چه اکتشافاتی شده که ارزش پیدا کرده اند؟  راستش هرقدر کاوش کردیم که رمز این معما را دریابیم کمتر موفق شدیم.  لذا سعی میکنیم گام به گام جلو رویم بلکه نوری بر مسأله بتابد.

    فرض کنید فردا صبح که از خواب برخاستید ناگهان ملاحظه کنید تمام اشیاء آهنی منزل شما به طلا تبدیل شده.  با شعف زیاد خانواده را بیدار میکنید که دعاها مستجاب شده و از بدبختی نجات پیدا کرده اید.  مقداری از قاشق چنگال ها و حتی پیچ و مهره ها را که طلا شده است باخود به مغازه صرافی میبرید که بفروشید.  او با پوزخند کرکره مغازه را نشان میدهد که یک پارچه طلا است.  به مغازه لبنیاتی میروید تا در عوض طلا پنیر برای صبحانه بگیرید، آنجا هم با دست رد مواجه میشوید چه اینکه در سطح شهر اجناس آهنی یکشبه طلا شده.  حتی درپوش فاضلاب شهری مورد علاقه گدایان نیز طلا شده!  اما از آنسو، طلا هم به آهن بدل شده فلزی نایاب شده.  دنیای صنعت و اقتصاد یکشبه با بحرانی عظیم روبرو میشود زیرا پایه صنعت، فولاد است که اکنون حکم کیمیا پیدا کرده و طلا هم که پشتوانه تبادلات اقتصادی بود بی ارزش شده است.

   در اینجا این پرسش پیش میآید که حاکمیت طلا چگونه بوجود آمد؟  برای پاسخ باید به گذشته های بسیار بسیار دور برگردیم به زمانی که مراودات اقتصادی مردم پایاپای بود.  یعنی طبیعی ترین و قابل فهم ترین شکل اقتصاد!   دامدار که گوسفند داشت، پشم آنرا میریسید تحویل قالیباف (نه هر قالیبافی!) میداد و گلیم کوچکی برای خانه دریافت میکرد.  محصولات لبنی را به کشاورز میداد، حبوبات دریافت میکرد و خلاصه همه از کار یکدیگر منتفع شده بدون آنکه صحبتی از پول باشد.  کم کم با آزمون و خطا دریافتند بهتر است کالائی را مرجع قرار دهند که کارها را آسانتر کند.  بازهم آزمون و خطا به فلز طلا رسید. زیرا اولاً کمیاب است و ثانیاً با چیزی میل ترکیبی نداشته از بین نمیرود و ضمناً بطور مصنوعی هم از مواد دیگر قابل استخراج نیست.  هرچند قرنهای مدید کیمیاگران عمر خود را بر سر آن گذاشتند.  البته پیش از اینکه طلا ملاک تبادلات اقتصادی قرار گیرد، این فلز هیچ ارزش مبادلاتی نداشت و تنها کاربرد آن در تزئینات کاخ پادشاهان و معابد یا بصورت ظروف طلا برای آن مکان ها بود.  اگر کسی ظرفی طلا از معبد میدزدید و پیش دامدار میبرد چیزی دریافت نمیکرد زیرا دامدار نمیتوانست با طلا تبادل دیگری انجام دهد جز آنکه فقط آنرا نگهدارد.  متشابهاً در داستان خیالی بالا نیز وضع همین بوده که شما خانه ای پر از طلا داشتید ولی قابل تبادل برای سایر کالاها نبود.  جواهرات و سنگ های قیمتی نیز از همین قسمند که ارزشمندی آنها بخاطر کمیابی و نیز کاربردشان در تزئینات است.  پس گنج واقعی کارِ تولیدی است.

    بنظر میرسد تولید پول مجازی مشابه استخراج طلا از معادن، آن نیز نوعی استخراج باشد که اتفاقاً به عامل این کار اصطلاحاً "ماینر" یعنی معدنکار گفته میشود!  یک برنامه یا الگوریتمی، که از حقیقت آن بی خبریم، در کامپیوتر ریخته اند و افراد با تلاش در حل آن امتیاز کسب میکنند.  بالاخره کار، کار است و مادام که مورد قبول اجماع بزرگی باشد ارزش پیدا میکند هرچند ارزش حقیقی نداشته باشد.  کما اینکه زمانی در هلندِ قرون 17 و 18، تخم گل لاله ارزشی در حد طلا پیدا کرده و در مبادلات بجای وجه رایج بکار میرفت!  حتی همین کاغذهای موسوم به اسکناس که بخاطر حرف حکومت ارزش یافته است، چنانچه ملت فردا به خزانه مراجعه و تقاضای طلای پشتوانه آنرا کند، چیزی دستش را نخواهد گرفت.  بر فرض هم که طلای کافی در برابر اسکناس باشد، طلا نان و آب نمیشود!  یعنی معدن واقعی همانا، کار و تولید ثروت است!

خلاصه آنکه، مادام که ترتیباتی خاص مورد قبول جمعیت باشد، آن ترتیبات کار میکند حتی اگر حقیقتی پشت آن نباشد.  که این ترتیبات درباره هر چیز دیگری هم میتواند صادق باشد.

  • مرتضی قریب
۱۵
فروردين

معماها -15

     برای کنترل جامعه چه باید کرد؟  آیا قانون بتنهائی کافیست؟  چه کسی حق دارد قانون را بنویسد؟  آیا قانون الهی برای اداره جامعه کفایت میکند؟  چرا سرباز زدن جوامع از تبعیت قوانین دینی به رشد و پیشرفت میانجامد؟  چرا آنها که از قانون دینی تبعیت کردند همواره نیازمند جوامع سکولار شده اند؟  صرفنظر از همه اینها، برای کنترل بهینه جامعه خوبست جامعه را ثروتمند ساخت یا آنرا در فقر و فاقه نگاهداشته شادی را در آن ممنوع ساخت؟  به پرسش اخیر میپردازیم.

1- فقر یا ثروت.  حکومتی که میخواهد پشتیبانی اکثریت مردم را داشته باشد در این رابطه چه باید بکند؟  معما اینجاست که آیا تحمیل فقر در جامعه به کنترل بهتر می انجامد یا توزیع عادلانه ثروت موجب هواداری عامه از حکومت میشود؟  هردو نوع وجود دارد و نتایج آن نیز هویداست. 

بنظر میرسد طرح پرسش فوق اندکی سوأل برانگیز باشد چه اینکه علی الاصول حکومت با پشتیبانی عامه بر سر کار میآید و به محض از دست دادن این پشتیبانی، بلافاصله کرسی قدرت را ترک و آنرا باید تحویل گروه جدید که مورد پشتیبانی مردم است بدهد.  این نوع حکومت ها به نظام های مردم سالار یا دموکراتیک موسومند.  لذا بنظر میرسد سوألی که طرح شد مربوط به نظام های غیر دموکراتیک و استبدادی باشد.  این نوع نظام ها برخلاف میل مردم برسر کارند. در این نظام ها آیا فقر توده به کنترل بهتری می انجامد؟

پس باید پرسید در یک نظام استبدادی و طبعاً غیر دموکراتیک، آیا گسترش فقر به حکومت گران کمک میکند؟ یا آنچه در نظام های نرمال معمول است یعنی افزایش ثروت و توزیع عادلانه آن؟  قبلاً دیدیم شدید ترین شکل استبداد در نظام های ایدئولوژیک بروز میکند.  تاریخ نشان داده در نظامهای کمونیستی بنام توزیع عادلانه ثروت، توزیع فقر اجرا شده زیرا که ابزار مؤثر کنترل جامعه ازکار درآمده.  وقتی تمام راه های زندگی مردم به نوعی به مجوز از حکومت ختم شود، نانِ شب مردم گروگان اطاعت از حاکمیت میشود. 

نظام دینی نیز نوعی نظام ایدئولوژیک است و متشابهاً آنچه به او در کنترل جامعه کمک میکند گسترش عامدانه فقر است.  نظام حتی اگر درآمدهای سرشار از فروش نفت و سایر معادن داشته باشد ترجیح میدهد عواید آن در جای دیگری غیر از جامعه خودش هزینه شود.  کجا؟ یکی از محل های این هزینه، گروه های اوباش و گرسنه در خارج مرزهاست تا با پخش پول بتواند آنها را در راستای تحقق خواسته های خود در برون مرز داشته باشد.  حال اگر پای ایدئولوژی نیز در میان باشد که دیگر نور علی نور است زیرا عامل ایدئولوژی چسب محکمتری برای وابستگی این اقشار است که کمبود پول منجر به قطع وابستگی نمیشود.

در صورت به تنگ آمدن مردم و اعتراض، نظام های این چنینی همواره پاسخی یکسان در آستین دارند.  در نظام های کمونیستی واژه "امپریالیسم"، "دشمن خلق" و امثالهم پاسخ حاکمیت است.  اتفاقاً در نظام دینی نیز عیناً واژه "دشمن" بیشترین کاربرد را دارد.  حال آنکه بواقع دشمن مردم کسی جز خودِ حاکمیت نیست.  طُرفه آنکه نظام دینی که مرتب دم از خدا میزند، نزدیکترین پشتیبانان او همین نظام های بی خدا هستند!  شگفت آور است؟  خیر. زیرا تنها موضوع مهم و مطرح همانا استمرار حاکمیت به هر قیمت ممکن است!

2- غم یا شادی.  این نظام ها همانطور که فقر را برای مردم میپسندند، غم و اندوه را هم بجای شادی تجویز میکنند.  بی سبب نیست اگر مردم برای انبساط به بوستان های شهری پناه برند، نظام نیرو پیاده میکند.  چنین نظامی هرگونه شادی مردم را دشمنی با خود تلقی کرده و ترویج غم و اندوه را ابزار مکمل در کنترل جمعیت میداند.  هرگاه از دفع دشمن خارجی ناکام شود برای انتقام، آسان ترین هدف را نشانه میرود.  چه چیزی آسانتر از اعدام مردم بیگناه به بهانه واهی سب النبی و امثالهم یا ساقط کردن هواپیمای مسافربری؟

خلاصه آنکه، مستبد تصور میکند ملقمه فقر و غم و ایجاد وحشت، بهترین ابزار کنترل جامعه در دست اوست.  شاید اینطور باشد!  اما هرچیزی آستانه تحمل خود را دارد.  باید دید این ابزار تا کجا کاربرد دارد؟  گسترش فقر تا کجا میتواند ادامه یابد؟  آیا به پشتیبانی مردم میانجامد؟  طبعاً خیر بویژه که آنها، دارایی خود را در دستان مفسدین ریاکار میبینند.

  • مرتضی قریب
۰۶
تیر

ثروت ملّی

    پرسشی که اغلب در رسانه ها چرخ میخورد اینست که آیا هنوز از ثروت ملّی چیزی باقیست یا همه طی این چهل و اندی سال بر باد فنا رفته است؟  فردای روزی که مردم حقیقتاً خود کنترل زندگی را در دست گیرند چه دارند که سرمایه اولیه شان محسوب شود؟  اندیشه رایج بشدت نومیدانه است و اعتقاد عموم بر اینست که دستگاه حاکمه هرآنچه نقود و یا هرآنچه قابل نقد کردن بوده برای آینده خود و اعوان و انصار خود به خارج برده و چیزی از ثروت ملّی بجا نگذاشته است.  پرسش اساسی اینجاست که ثروت ملی در فردای این سرزمین چیست و یا چه میتواند باشد؟

   در پاسخ، برخی به نفت اشاره میکنند و امید دارند ته مانده ذخایر موجود کمکی برای فردای کشور باشد.  برخی به معادن و منابع زیرزمینی اشاره دارند و آنرا ثروت ملی واقعی محسوب میکنند.  برخی هم هنوز کارخانجاتی که به ثمن بخس به نورچشمی ها واگذار شده را بخشی از ثروت ملی قلمداد کرده و روی بازمانده های آن حساب باز میکنند.  برخی هم به نیروی انسانی اشاره میکنند.  واقعاً ثروت ملی  قابل اتکا کدام است؟

    فرض کنید تمام منابع نفتی دنیا زیر پای ما باشد.  آیا این ثروتی قابل اتکاست؟  خیر.  زیرا نفت از زمانی قابلیت ثروت را پیدا کرد که سایر مردم دنیا وسایلی ساختند که نیازمند نفت برای سوخت خود بود.  نفت از زمان هخامنشیان و حتی پیشتر، در کشور ما شناخته شده بود و در برخی نقاط زمین بصورت طبیعی جوشیده و به بالا نشت میکرد.  آنچه آنها از نفت استفاده میکردند قیر بود که برای آببندی قایق و کشتی های خود سود میبردند.  احتمالاً محل برخی از آتشکده های مهم نیز در محل همین چشمه ها بوده است.  مقارن همین ایام در یونان باستان از سلاحی مرموز بنام "آتش یونانی" استفاده میکردند که ماده اصلی آن قیر مخلوط با مواد دیگری بود که آتش زده بسمت کشتی های دشمن پرتاب میکردند.  اگر اختراعات و ابتکاراتی که در سایر نقاط دنیا انجام شد به ظهور نمیپیوست، مقام نفت از نظر ثروت، همچنان در همان سطح دوره هخامنشیان باقی میبود.  متشابهاً همین استدلال درباره سایر منابع زیرزمینی کاربرد دارد و این منابع زمانی بطور جدی ثروت ملی تلقی شد که موارد استعمال و کاربرد های جدید برای آنها و مشتقات آنها کشف یا اختراع شد.  پس بطور خلاصه، منابع طبیعی بخودی خود ثروت واقعی نیست بلکه صرفاً ثروت بالقوه محسوب میشود.  آنچه ثروت حقیقی یک سرزمین است همانا "نیروی انسانی" آن است که میتواند در منایع طبیعی موجود دخل و تصرفاتی کرده و از آنها آسایش و راحتی آدمی را استخراج نماید.

    آیا نیروی انسانی بخودی خود ثروت واقعی است؟!  خیر.  طبق شواهد تجربی، ظهور بشر بر کره خاک به میلیونها سال پیش بازمیگردد.  آیا مگر گروه های مختلف انسان در دستجات پراکنده اینهمه مدت بر زمین زندگانی نمیکردند؟  مگر همین منابع طبیعی نیز آنروزگار در دسترس آنها نبود؟  پس بدین نتیجه میرسیم که منظور از نیروی انسانی فقط جنبه حیوانی آن نیست بلکه پاسخ درست معمای ما، "نیروی انسانی متفکر" است و نه صرفاً حضور فیزیکی انسان.

    "تفکر" کلید واژه اصلی است.  در فیلم "راز کیهان" دیدیم که چگونه فاصله زمانی از پرتاب یک استخوان پاره به هوا و تماشای متفکرانه نیاکان میمون نمای ما تا حرکت شاتل فضائی بسمت ایستگاه مدار گرد ماه لحظه ای بیش نبود.  استعاره از اینکه غرق تفکر از چرخش یک استخوان پاره در هوا تا قدرت تسخیر فضا بُرهه ای کوچک از زمان در مقیاس کیهانی بیش نیست. 

    اما مگر این تفکر چیست؟  مگر نه اینست که ذهن ما، از انسان اولیه تا انسان عصر حاضر، همواره درگیر "تصورات" است؟  این تصورات به مثابه سیگنالهای الکتریکی مدام مانند سیاله ای در بین نورونهای مغزی در رفت و آمد است.  لحظه ای نیست که مغز خالی از این تموجات باشد که حتی هنگام خواب هم ادامه دارد.  کافیست سعی کنید برای لحظه ای به چیزی فکر نکنید.  خواهید دید ابداً غیر ممکن است!  پس اگر تفکر همین تصورات و خیالات باشد، آیا چنانست که مغز ما مدام در حال تفکر است؟   خیر. واقعیت چیز دیگریست و منظور از تفکر چیز دیگریست.

    در اینجا، منظور از تفکر، "تفکر سیستماتیک" در حل مسائل است.  کار مفید مغز، زمانی است که در صدد حل مسأله باشد والا تموجات درون مغز پیوسته ادامه دارد.  ارزش تفکر بستگی به سختی مسأله و میزان تلاش مغز برای جستجوی راه حل ها دارد. در واقع مقوله  "پیشرفت" بستگی مستقیم به این نوع تلاش های فکری دارد که شاید  لازم باشد در آتیه درباره آن نیز مطلبی نوشته شود.  معمولاً تلاش فکری پروسه ای انرژی بر و لذا خسته کننده است.  همینجا بدین واقعیت پی میبریم که اگر دیگرانی چنین زحماتی کشیده اند، بنا به "اصل اقل انرژی"، بنظر میرسد تمایل طبیعی چنین باشد که بدون تفکر و زحمت اضافی همان راه حل ها اقتباس شود.  منتهی پیشرفت واقعی از آن کسانی است که در قالب ها منجمد نشده بلکه موتور تفکر را برای یافتن راه حل های جدیدتر و بهتر همچنان روشن نگاه دارند.  ضمناً خطر دیگری که در الگو برداری یا تقلید از دیگران وجود دارد اینست که هیچ تضمینی در درست بودن راه حل های دیگران وجود ندارد.  لذا از هر منظر که بنگریم، نیروی تفکر هماره باید روشن و آماده بخدمت در اختیار باشد و اگر راه حلی هم دیگران پیش گذاشته اند آنرا بعد از محک نقد، قبول کرده و حتی در صورت درستی، در صدد جستجوی راه حل های بازهم بهتری بود.  این است روش آرمانی.

    نمونه های تخطی از تفکر سیستماتیک فراوان است.  یک نمونه آن را در بهره برداری از منابع آب میبینیم که مصداق همان ضرب المثل رایج است : هرکه دندان دهد نان دهد!  این مثل اگر هم دورانی بی خاصیت بوده و زیانی نمیرساند، اما امروزه با شرایط حاضر نه تنها نادرست، بلکه فاجعه بار است.  اگر هرکس آب خواست و برای خودش چاه بزند همان میشود که امروز شده.  ادامه همین ذهنیت خانمان بر باد ده را در رابطه با تشویق به افزایش بی رویه جمعیت میبینیم که خوشبختانه با اقبال عمومی مواجه نیست.  برای حل اشتغال مردم حوزه ارومیه آمده آبهای رودخانه های منتهی به دریاچه را وقف کشت خیار و هندوانه کردند تا عده ای را راضی کنند ولی غافل از آنچه که آمد برسر دریاچه و تبعات بیشمار آن.  کافیست به سایر مناطق کشور نگاهی شود تا از عواقب شوم تفکر غیر سیستماتیک در زمینه محیط زیست مطمئن گردید.  آثار شوم آن امروز به روشنی دیده میشود.  اتفاقات ناگوار و زیادی که برای فعالان محیط زیست افتاده و همچنان روی میدهد، هر ناظری را برآن داشته که گویا توطئه ای عامدانه در کار است.  باری، ساده لوحانه توصیه میکنند هموطنان مقیم خارج  ثروت خود را به کشور آورده بکار اندازند، حال آنکه هنگامی که زیرساخت های اقتصادی دچار ورشکستگی و تولیدات دامی و کشاورزی با زیانهای انباشته همراه است، تنها دلیل خوب برای یک سرمایه گذار همانا دلالی و کارهای غیر مولد است که تاکنون خود باندازه کافی کمر اقتصاد را شکسته است.  در نبود سیاست های روشن و ضابطه های محکم برای تضمین امنیت سرمایه، و مخالفت با قوانین بین المللی و نپیوستن به قوانین ضد پولشوئی، چنانچه سرمایه ای هم وارد شود، بی شک در خدمت اقتصاد مافیائی و برخورداری از رانت های دولتی خواهد بود.

    پس بجای اینکه دیگران را برای آوردن ثروت خود بداخل کشور تشویق کنیم، خوبست "تفکر درست" را وارد کنیم.  چه با اصلاح سیاست های اقتصادی، اوضاع کلان اقتصاد خود بخود عوض شده بهبود می یابد.  بجای لوله کشی از خلیج فارس و دریای خزر بداخل فلات سرزمینی به خیال جبران کمبود آب در کل سرزمین، خوبست "تفکر درست" در زمینه سیاست های محیط زیستی را وارد کنیم زیرا به محض تثبیت فکر درست، خود بخود محیط زیست در کل مملکت نفس راحتی کشیده به حالت نرمال بازگشته و حالش حتی بهتر از پیش میشود.  متشابهاً اگر همین رویه درباره سیاست های جمعیتی، سیاست های اجتماعی، سیاست های خارجی، و غیره و غیره اعمال گردد مشکلات کهنه شده در سایر حوزه ها بطرز معجزه آسائی رفع میگردد.  بجای تلاش های سخت افزاری باید به "نرم افزار" پرداخت.  یعنی بجستجوی تفکر درست رفته و آنرا نصب کرد.  تفکر درست، ما را از "تله ایدئولوژی" نجات میبخشد.  سقوط در دام ایدئولوژی سرانجامی نحس و نکبت بار دارد.

   لیکن هنوز با دورانی که روبات ها بخواهند جانشین شوند شاید فاصله بسیار داریم.  لذا در حال حاضر "تفکر درست" را میبایست از آدمها و مجموعه افراد لایق و دلسوز و متخصص در امور جستجو کرد.  فعلاً نرم افزار تفکر درست را تنها از مجموعه افراد یاد شده میتوان سراغ گرفت و با استقرار این مجموعه، توگوئی بطور سحرآمیزی همه چیز در جای درستی که باید باشد قرار میگیرد.  ثروت ملّی یعنی حضور افراد ملی و توانمند مستقر بر رئوس کارها.  با تأکید بر اینکه مجموعه مزبور باید یکجا و همزمان نصب شود.  ما تجربه تاریخی بدی از "اصلاحات نقطه ای" داشته ایم.  مکرر در اواخر قاجار کارشناسان بین المللی خبره برای گشایش اقتصاد وامانده ایران به این کشور وارد شدند، منتها دوام نیاورده مدتی بعد بدون نتیجه به کشور خود بازگشتند.  وارد کردن بهترین اقتصاددان دنیا به خیال اصلاح امور، درحالی که او زیرمجموعه هیئت حاکمه فاسدی مجبور به کار باشد جز هدر دادن بیشتر منابع مالی سودی ندارد.  در چنین شرایطی، تلاش برای اصلاحات نقطه ای بی نتیجه و عبث و بی ثمر است.  راز موفقیت یک ارکستر در هماهنگی و همنوائی اجزای آن است.  

   نتیجه  آنکه از مجموع آنچه گفته شد، مهمترین و بنیادی ترین ثروت یک کشور همانا نیروی انسانی متفکره آنست.  اگر قرار است وارداتی صورت گیرد، اولویت اول با نیروی انسانی ماهر و اندیشمند است.  اتفاقاً یک نمونه آن ایالات متحده است که با پذیرش و واردات مهاجران از سراسر دنیا خود را به سطح اول پیشرفت جهان رسانید.  ناگفته نماند که پیش زمینه آنرا متفکران دیگری با نوشتن قانون اساسی بر مبنای، آزادی، برابری، و برادری قبلاً آماده ساخته بودند.  یکصد و اندی سال پیش در میهن عزیز ما نیز اندیشمندانی با همین نگرش به آماده ساختن بستر و نگارش قانون اساسی پرداختند که عدم موفقیت در استمرار آن ناشی از انجماد فکر و تسلط قالب ها و کوتاهی "روشنفکران" و سایر قیودیست که در جای دیگر باید گفته شود.  باری، بجای واردات نیروی انسانی متخصص، هم اکنون با سیل صادرات آن از کشور مواجه هستیم.  فقط کافیست جلوی فرار آنها که از روی استیصال صورت میگیرد گرفته و اداره کشور را بدست آنان سپرد.  اما چگونه؟  شرط لازم عبارتست از رفع کلیه عواملی که به فرار نیروی متفکر دامن میزند.  با سلب اختیار از عواملی که دشمن "تفکر" و نیروی انسانی اندیشمند هستند، بازگشت به عقب متوقف شده و در عوض کلید حرکت به جلو زده میشود.

  • مرتضی قریب