تعامل با دیگران

تعامل با دیگران

    تعامل منحصر به عمل فیزیکی یا برخورد مکانیکی نیست بلکه گفتگو نیز از جنس تعامل است.  بعلاوه، شروع هر کاری با نیت یا حرف زدن آغاز میشود.  لذا حرف زدن در تغییر اوضاع بی اثر نیست بویژه اگر مخاطبین آن زیاد باشند.  اخیراً مناظره انتخاباتی دو کاندیدای دموکرات و جمهوریخواه روز 10 سپتامبر 2024 برگزار شد.  محتوای آن، همه حرف بود و اتفاقاً آینده آمریکا و بلکه جهان به مقدار زیادی بستگی به تأثیر همین حرف ها در آرای مردم دارد!  حرف گاهی چنان مهم میشود که بابت آن جان بیگناهانی گرفته میشود.  اهمیت حرف آنقدر است که در انجیل یوحنا آمده است "در ابتدا کلمه بود و کلمه خدا بود".  آنچه در مدارس و دانشگاه ها تدریس میشود عمدتاً حرف است که اگر حرف بیهوده بود آنها باید تعطیل میشدند.  درست است که "زعمل کار برآید به سخندانی نیست"، منتها سخن، بویژه سخن درست، نیز اهمیت خود را داراست و برای اینکه منشاء اثر شود بر خواننده یا شنونده هوشمند فرض است که در نشر و افزایش مخاطب آن کوشا باشد!  

    مدتیست آه و ناله بلند است که با این وضع اوضاع داخلی و این بحران های خارجی که در جهان وجود دارد آیا واقعاً بشر آینده ای هم دارد؟  بحران هائی مثل افزایش دمای کره زمین و تغییرات اقلیمی یا آشفتگی سیاسی ناشی از ورشکستگی دموکراسی و امثال آن.  یا باید منتظر بود تا شاید آه دل سوختگان روزی اثر کرده خود بخود معجزه آسا همه چیز بر وفق مراد گردد.  پیشتر اشاره شد که احتمال بروز نظم بسیار کمتر از بینظمی است و جهان بی جان بیشتر میل به بینظمی دارد.  منتها نقش انسان متفکر در این است که با صرف انرژی دستکم در حوزه خود نظم ایجاد کند.  یعنی بجای ناله و فغان کاری مفید انجام دهد.  عجالتاً آنچه بنظر این وبگاه رسیده بود دستکم پیشنهاد ارگانی بین المللی بنام "شورای ملل متحد" بود که مردم دنیا خود فارغ از آنچه در بستر سازمان ملل متحد میگذرد، با تعامل بین خود به حل و فصل آشفتگی های بین المللی کمک کنند (1402/5/30).  این آشفتگی ها چیست؟  بد نیست در ادامه به مثالی خیالی برای فهم موضوع اشاره شود:

    جام جهانی فوتبال در جریان است.  از میان تمام تیم های شرکت کننده یک تیم ویژه وجود دارد. طبق قوانین فوتبال مقرر است همه پای بند اخلاق ورزشی و بازی شرافتمندانه باشند.  منتها فقط همین یک تیم است که خود را متعهد به قوانین بازی نمیداند و به چیزی جز رأی خود پای بند نیست.  او برای پنهان کردن ضعف مفرط خود همه کار میکند تا خود را پیش هوادارانش پیروز جلوه دهد.  لذا به بازیکن حریف لگد زده بر زمینش زده مقصرش جلوه میدهد.  با حقه بازی توپ را با دست وارد دروازه مقابل میکند و با داد و فریاد امتیازش را میگیرد.  توپ های به خارج رفته را به داخل میکشد و داور هم که رشوه گرفته اهمیتی نداده بالاخره با این حقه ها چند گل ناحق وارد دروازه تیم های مطرح میکند.  اعتراض تماشاگران هم بجائی نمیرسد و با آنکه این تیم را هُو میکنند ولی اعتماد به نفس کاپیتان تیم از خلافکاری تیم چیزی کم نمیکند.  چرا تیم های حریف مقابله به مثل نمیکنند؟  زیرا همه تیم ها به قوانین بازی مقیداند و دستشان بسته است.  کاری از دست آنها جز اعتراض ساخته نیست که آنهم به جائی نمیرسد.  این تیم یاغی یک تنه کار خود را پیش میبرد و معدود هوادارانش افتخار میکنند که تیم آنها مقتدر است.  از مربی تیم میپرسند پس چرا دنیا بشما اعتراض میکند؟  میگوید افتخار میکنیم که دنیا با ما دشمن است!  در چنین وضعی چه باید کرد؟  یا سایر تیم های جهان نیز خود باید همین رویه را در پیش گرفته و قوانین را زیر پا گذاشته مقابله به مثل کنند، که دیگر سنگ روی سنگ بند نخواهد شد.  و یا باید با تیم یاغی دوستانه صحبت کرده او را نصیحت کرد دست از حُقه و خلافکاری بردارد.  که این نیز بعید است مورد پذیرش مربی تیم قرار گیرد.

خلاصه آنکه، بحرانی که امروزه دنیا را فرا گرفته بی شباهت به سناریوی تخیلی بالا نیست.  دموکراسی که طبق تعریف، جمع سه عنصر آزادی، برابری، و حاکمیت ملی است دچار بحرانی فراگیر شده.  بطوریکه عنصر اصلی یعنی آزادی در همان مفهومی که از ابتدا از آن مراد بوده، دچار دگردیسی شده از کارکرد اولیه خود دور افتاده است.  عجیب هم نیست زیرا هر مفهومی در بستر زمان در معرض دگرگونی است.  دموکراسی در شکل اصلی خود بشرطی در حیطه بین المللی کارآمد است که همه اعضا بدان پای بند باشند.  ارگان ها و سلولها در یک بدن زنده طبق نظم خاصی رشد میکنند.  اگر در نقطه ای از بدن، معدودی سلول عاصی بخواهد به رشد بی قواره اقدام کند چه میشود؟  بدن دچار سرطان میشود و حیات سایر سلولها و بلکه حیات کلی بدن در خطر قرار میگیرد.  چه باید کرد؟  باید بخش سرطانی جراحی و خارج شود.  چه کسی حق این کار را دارد؟  یا در این خصوص جامعه جهانی بعنوان یک کل ارگانیک چه باید بکند؟  سازمان ملل متحد بیش از هرزمانی با ناکارآمدی مواجه است.  شاید شورای ملل متحد بدیلی کارآمدتر در جوارش باشد تا مگر گامی مؤثر و مفید برداشته شود.

جمعیت و محیط زیست

جمعیت و محیط زیست

    سرنامه بالا در پی نقد و درخواست یکی از خوانندگان است که نگران از افزایش جمعیت و نابودی محیط زیست علاقمند به انتشار آمار و ارقام هستند.  حقیقت آن است که آمار و ارقام و بسیاری اطلاعات دقیق تر در منابع عمومی در دسترس همگان است منتها فضای محدود مطالب تک صفحه ای ما به نکاتی تخصیص دارد که در منابع عمومی مغفول است.  ضمن اینکه پیشتر مطالب زیادی در همین وبگاه نوشته شده است و خوانندگان ممکن است بدان مراجعه فرمایند.  ساده ترین راه، مراجعه به زیرنویس یا نظرات در پائین مطالب است که با کلیک روی هر یک از کلمات کلیدی میتوان به مطالب مرتبط دسترسی یافت.  و یا در همان صفحه اصلی، سمت چپ ذیل ستون "کلمات کلیدی" مثلاً اگر روی "جمعیت" کلیک کنید، 16 مطلب در ارتباط مستقیم با آن باز میشود، یا روی "محیط زیست" کلیک کنید 12 مطلب دیگر باز میشود و یا روی "آب" کلیک شود 11 مطلب مرتبط که البته پاره ای ممکن است مشترک باشند برای شما باز میشود.  لطفاً امتحان کنید.

   علاوه بر همه اینها و مهمتر از همه، جستجو در فضای اینترنت معجزه میکند که مثلاً اگر بنویسید "جمعیت کشور ایران" تعداد بیشماری مدخل پیش روی شما باز میشود که محال است حتی کسری از آنها را فرصت کنید مطالعه کنید.  جالب است که اغلب کم کاری خود را فرافکنی کرده بگردن دیگران میاندازیم.  کسی چندی پیش در همین شبکه ها گلایه کرده بود که نداشتن مطالعه و نخواندن کتاب تقصیر اینترنت و فضای مجازی است!  کسی نیست به او بگوید مگر کسی جلوی شما را گرفته است؟  باری، کلی عدد و رقم و اطلاعات به روز براحتی در دسترس شما قرار میگیرد از جمله اینکه جمعیت کشور در حال حاضر حدود 90 میلیون است.  منتها چون عقل درستی بر امور حاکم نیست، مثل بچه های تنبل از روی دست بغل دستی نگاه کرده نسخه افزایش جمعیت میپیچند!  در حالی که کشور از بی آبی میسوزد و بخش بزرگی از پهنه سبز کشور نابود شده و تبعات ویرانگر آن روز به روز شدیدتر شده، دستور افزایش جمعیت از هزار بمب اتمی برای نابودی قطعی سرزمین مؤثرتر است.  برای اطمینان کافیست "منابع آبی کشور" را درج کنید تا با تعداد بیشمار مدخل، شما را با عمق فاجعه، نه فاجعه آتی بلکه فاجعه ای که هم اکنون درآنیم آشنا سازد.  بواقع، مسأله ما از عدد و رقم گذشته و یک عقل متعارف بدرستی درخواهد یافت که اقلیم خشک سرزمین ایران قادر به پشتیبانی جمعیتی فراتر از 30 یا 40 میلیون نیست.  شوربختانه متخصصین آب و محیط زیست نیز با اطلاعات بظاهر علمی همه را گمراه کرده وعده میدهند با کم مصرفی مشکل حل میشود!  این یکی از همان تفاوت های این وبگاه با دیگران است.  بیشترین صرفه جوئی هم برفرض بشود، 10 سال بعد با عده بیشتری که بوجود آمده اند چه میکنید؟  اگر قرار است رشد جمعیت صفر شود هم الان هم دیر شده است!!

   مشکلات از کجاست؟  یکی همین "تقلید کور کورانه" است که گویا در نهاد ما پروگرام شده است.  اینکه چین دست از برنامه تک فرزندی برداشته آیا مجوزی باشد برای هرکاری او کرد ما هم دنباله روی کنیم؟!  یا چون از مقام حاکم در کشور برادر بزرگتر خوشمان آمده مجوزی باشد که هرچه خواست را در طبق اخلاص تقدیم کرده مراتب بندگی را تمام کنیم!  چه باید کرد؟  میگویند نوشتن فایده ندارد.  بسیار خوب، آنچه فایده دارد را تذکر داده بشرطی خود بدان عامل باشید.  دروغ و ریا همه گیر است.  هر جا شکست میخورند میگویند پیروز شدیم.  با خرج های نجومی از کیسه ملت و راه انداختن راهپیمائی های تبلیغاتی، اقتدار ناداشته را به رخ میکشند.  اما وقتی در یک تعطیل آخر هفته ملت از کیسه خودش راهی صفحات شمال شده مسافران سر به 28 میلیون میزنند برای تبلیغات پرخرج 3 میلیون نفری خجالت است که میماند.  چه باید کرد؟ یک کار مفید بدون هزینه، انتقال حرف حساب به سایرین است و بجای بهانه که حرف بجائی نمیرسد، دستکم کاری مفید کرده باشیم.    

    این تغییرات جهانی آب و هوائی که شدیدتر هم خواهد شد ناشی از افزایش بیش از حد جمعیت دنیاست.  نه تنها دما بالاتر میرود بلکه کیفیت آب و خاک و هوا و کلاً کیفیت زندگی مرتباً نازل تر میشود.  گذشت آن روزگار که کتب مقدسه توصیه کردند در زمین پراکنده شوید و مثل ماسه های ساحل متکثر شوید!  آن روزگارِ زمینِ تخت بود ولی امروز، عقلانیت سیاست های دیگری می طلبد.  سیاست های جهانی تحدید جمعیت و مسائل انرژی و ژئوپولتیک، تأسیس نهادی مثل شورای ملل متحد (1402/5/30) را ایجاب میکند تا فارغ از دولت های بی کفایت، خود تنظیم امور را در دست گیرد. اما کو گوش شنوا!

خلاصه آنکه، جهت گیری سیاست های کلی بیکباره باید عوض شود والا این ره که تو میروی به ترکستان است (و چه بسا عمد باشد!).  بمحض تغییر خط، معجزه روی داده اوضاع یکباره عوض میشود هرچند بهبود خرابی ها زمان بر است.

دو کشور در یک سرزمین

دو کشور در یک سرزمین

    گرفتاری های عدیده در همه زمینه ها چنان بالا گرفته و چنان درهم تنیده شده که امکان پرداختن تیتروار نیز میسر نیست چه رسد رسیدگی مشروح به هر یک.  لذا بجای پرداختن به وضع موجود، به یک سناریوی تخیلی در یک سرزمین خیالی در زیر پرداخته خواهد شد که چگونه یک خط فکری اشتباه به چه نتایج فاجعه باری میتواند بیانجامد.

    در این داستان سرزمینی وجود دارد که دو کشور در آنِ واحد در همزیستی در کنار هم بسر میبرند.  با همه شگفتی و ناباوری ولی چنین چیزی ناممکن نیست و فعلاً بشرح آنچه درون آن میتواند بگذرد می پردازیم.   کشور اول که کشور مسلط است جمعیتی کمتر از 1% جمعیت کل سرزمین را داراست و ساکنین آن موسومند به خواص.  کشور دوم که کشور تابع است جمعیتی بیش از 99% جمعیت کل سرزمین را شامل میشود و مردمان آن، موسومند به عوام و تحت سلطه آن 1 درصد.  این ترکیب کلی سرزمینی واحد است با زبان و فرهنگی واحد که پس از یک دگردیسی شگفت، دو کشوربا دو فرهنگ بمثابه یک کل واحد از نظر سیاسی شد.  اهالی اولی اشقیا هستند و دومی که توده اکثریت اند مردمانی رام و بی آزارند. 

   این سیستم دو کشور در یک سرزمین چگونه کار میکند؟  طبعاً بار بر دوش توده اکثریت است که با کار خود تولید ثروت میکنند.  اشقیا چکاره اند؟  آنها هم سیاست های کلی را که توسط رأس کشورِ خواص تدوین شده نظارت میکنند.  توزیع ثروت چگونه است؟  بیش از 99% ثروت تولیدی در سیاهچاله اشقیا مکیده شده راهی بانک های خارج و یا خرید مستغلات در جزایر بهشتی شده و طبعاً بخشی هم صرف حفاظت از خود میشود چه برای نیروهای نظامی در داخل و چه مزدوران خارجی در خارج.  که این آخری با برهم زدن نظم و ایجاد تشنج در کشورهای همسایه، آنها را بخود مشغول کرده اشقیا بتوانند با فراغ بال به سیطره خود ادامه دهند.  نیروی نظامی داخلی و سایر نهادهائی که در خدمت اشقیا هستند، چه در لباس فورم و چه در لباس شخصی، جزو همان توده اکثریت هستند که علیرغم میل باطنی به استخدام اشقیا درآمده اند.  همانطور که گفته شد سهم این توده بیش از 99 درصدی از ثروت ملی کمتر از 1% است، کافی فقط برای سرپا بودن!  لذا با ایجاد فقر و تولید استیصال در این مردم به راحتی میتوان نیروی کار آنان را استثمار کرده تا به نفع خواص مصادره شود.

    شگفت اینجاست که با وجود همه جنایاتی که اشقیا میکنند و توده مردم را در غل و زنجیر کرده آنها را به فقر و بینوائی دچار کرده، هرکه اعتراض کند را حبس و شکنجه کرده ابائی از کشتن بیگناهان نداشته و در عین حال سرزمین تاریخی آنان را غارتگرانه از منابع حیاتی تهی ساخته به ویرانه ای لم یزرع تبدیل کرده به اینهم ابقا نکرده با برنامه های افزایش اجباری جمعیت در صدد از بین بردن آخرین روزنه های امید برای احیای احتمالی سرزمین بوده، چگونه این رویه همچنان ادامه داشته و فرقه ای کوچکتر از 1% بر جمعیتی بیش از 99% چنین سیطره داشته آب از آب تکان نخورده است؟!

   واقعاً چنین چیزی چگونه میسر است که اقلیتی چنین جنایتکار بر اکثریتی خاموش سیطره داشته باشد؟  شاید یک وجه آن ایدئولوژی باشد بویژه نوع دینی که قادر باشد ملتی را به خفتگان بدل نماید.  زیر پوشش دین، با قراردادهای پنهانی آینده ملت پای اربابان خارجی قربانی و فساد خود را پیروزی دین مینمایند. بانکهای خواص پول مردم را گرد کرده بجای رونق اقتصاد، به مؤسسات خود واریز کرده اندک اندوخته مردم را میبلعند.  فساد اقلیت حاکم، اکثریت خاموش را نیز که ذاتاً درستکارند علیرغم میل باطنی آلوده کرده.  اما اگر سوگیری سیاست عوض شده بر ریل درست قرار گیرد همه به اصل خویش بازگشته برخلاف تصور همگانی، یکشبه همه چیز رو به بهبود میرود هرچند بازسازی ویرانه ها زمان خواهد برد.

خلاصه آنکه، سناریوی بالا ممکنست شباهت هائی را به ذهن متبادر سازد.  کارشناسان و آگاهان فن چنان غرق جزئیات شده اند که تصور میکنند با تیغ جراحی بتوان اقتصاد مفلوک را احیا و خرابی ها را سامان بخشید.  یا این تصور که  اگر کارشناسان مؤمن باشند مشکلات خود بخود رفع میشود.  درست به این میماند که راننده ای جاده را در مسیری خلاف آنچه مقصد است  طی کند.  راننده حتی اگر قهرمان فرمول یک باشد و خودرو اَستون مارتین با سرعت km/hr  344 باشد باز هم به مقصد نخواهد رسید.  اتفاقاً امکانات هرچه بیشتر شود از مقصد دورتر و نتیجه مأیوس کننده تر خواهد بود!  پس اولین گام، در پیش گرفتن مسیر درست است و این در حکمرانی به معنی اتخاذ سیاست های کلی درست است.  جهت گیری اگر عاقلانه باشد، سرعت حرکت حتی اگر کم هم باشد بالاخره رسیدن به مقصد قطعی است.  پس در پی سیاستگذارِ عاقل باید بود!

غرب ستیزی

غرب ستیزی

  جامعه علمی کشور بقدری رقیق و تکیده شده که نای نفس کشیدن ندارد چه رسد پاسخ به توده عظیم شبهات که هر دم بزرگتر میشود.  حدود 45 سال پیش، گفتمان غرب ستیزی مقارن نظام اسلامی در کشور تبلور یافت.  البته در ابتدا برائت از شرق و غرب هردو با هم بود ولی خیلی زود تنها دشمنی با غرب گفتمان اصلی نظام شد.  شاید ریشه های آن به دوره مشروطیت بازگردد که ارباب دیانت، نهضت جدید را تهدیدی برای موجودیت خود تلقی کرده با آن به ضدیت برخاستند.

    امروز این کینه و عداوت در اعمال و رفتار حکومت بیش از پیش نمودار است و خود تبدیل به آئینی جدید شده است.  برای مثال مؤکداً گفته شد از نسخه های منسوخ غربی استفاده نکنید.  معنای این حرف چیست؟  معلوم است که از "منسوخ" چه غربی باشد چه شرقی، هیچ عاقلی استفاده نخواهد کرد آنهم اگر کاربر  ظاهراً کارشناس باشد!  بنابراین تأکید اصلی روی غربی بودن است که کماکان همان کینه تاریخی را تداعی میکند.  توده مردم شگفت زده میپرسند چرا؟  دلیل آن چیست؟

    آیا دلیل این کینه و ترس از غرب ناشی از تکنولوژی است؟  خیر. زیرا شرق هم دارای تکنولوژی است که اتفاقاً نظام به اومتکی است.  آیا بخاطر بی حجابی در غرب است؟  خیر. در شرق هم که مقتدای ماست همین رویه برقرار است.  ناشی از اعتقادات دینی هم بطور کلی نباید باشد زیرا برادران مسلکی در شرق، خود از بیخ و بن از ناباورمندان اند.  شاید بخاطر محدودیت هائی است که مسلمین در جامعه غرب احساس میکنند؟  این نیز نامرتبط است زیرا اقلیت مُسلِم در جامعه برادران مسلکی یا سرکوب یا در اردوگاه های کار اجباری محبوسند و نظام اسلامی هم با واقعیت مزبور کنار آمده است.

    واقعیت این است که هیچ یک از موارد فوق دلیل اصلی غرب ستیزی نیست.  نکته اصلی را باید در فصل مشترک نظام اسلامی با برادران مسلکی شرق جستجو کرد.  چه چیزی مشترک است؟  فقدان آزادی بیان!  البته هرکدام با دلایل خاص خود.  نظام های تمامیت خواه طبعاً میانه ای با پرسشگری و بحث آزاد ندارند.  منتها نظام اسلامی علاوه بر همه نقاط مشترک، خصیصه ای مختص خود دارد که آن دشمنی با "مدرنیته" است!  در شیعه ایرانی این رویه عملاً از آغاز مشروطیت جوانه زد.  امروز طالبانِ سُنی نیز همین رویه را دارند.  اما مگر این مدرنیته همه آن تسهیلاتی که امروز از آن سود میبرند را در اختیارشان قرار نداده؟: ارتباطات جهانی اینترنت، موبایل، ماهواره، رمزارز، اسلحه مدرن و مهمتر از همه بمب اتمی! 

    این مُدرنیسم چه کرده که علیرغم همه خدماتی که عرضه کرده بازهم مورد غضب است؟  بزرگترین گناه مدرنیته قائل بودن به آزادی تفکر است.  چه اگر فکر آزاد باشد دیگر نمیتوان آنرا کنترل و در محدوده ایدئولوژی محبوس ساخت.  مگر با زور!  این بویژه در ایدئولوژی دینی اهمیت تام دارد، چه اگر شیوه تفکر آزاد باشد و شخص در قبول ایده ها مختار باشد آنگاه ممکن است در بازار دین رخوتی ظاهر شود که بیم آن رود سود هنگفت بازار فروش دین یکسره برباد رود.  از همین رو اصطلاحات متعددی مثل ارتداد، کفر، بغی، الحاد، رفض، و امثال آن وضع شده تا مانع وقوع این کابوس شود.  در واقع، کلید واژه اصلی همانا "آزادی" است.  بنابراین نهادهای دینی با انواع روش های سرکوب مانع شکل گیری هرآنچه ذیل آزادی است خواهند شد تا مگر رونق بازار را حفظ کنند.  در پاسخ به فقدان آزادی یک جواب در آستین دارند و آن اینکه اگر آزادی باشد همه لُخت خواهند شد!  از همین منطق به کلیت این ایدئولوژی و عوام زدگی آن میتوان پی برد.

    چنین است که اختیار پوشش سر از زنان سلب و بطور کلی آزادی پوشش که امری پیش پا افتاده است از همگان سلب میشود.  نظام درمی یابد اگر از این امور جزئی کوتاه آید، در مسائل مهمتر خلع سلاح خواهد شد.  چگونه ممکن است پذیرفت راهی که یک عمر طی شده اشتباه بوده!  این اشخاص وقتی زیر تیغ جراحی قلب میروند از جراح متخصص نمی پرسند آیا او مؤمن است یا نه، اما بمحض شفا، پشت تریبون رفته دادِ سخن میدهند که کارشناس باید مؤمن باشد!   

خلاصه آنکه، در شرایط ورشکستگی محیط زیستی، بحران آب و برق و گاز و فساد سازمان یافته و در شرایطی که ارزش سوخت قاچاق سالانه سر به 4 میلیارد دلار میزند، اصرار بر غرب ستیزی، آخرین سنگر برای حفظ موجودیت نظام است.  غرب ستیزیِ شرق بخاطر رقابت است ولی غرب ستیزی نظام اسلامی برای حفظ موجودیت است. هسته مرکزی این غرب ستیزی دشمنی با خردگرائی است و عقل را نه داشته طبیعی هر انسان بلکه محصولی از غرب میپندارد! از اینرو دشمنی با مظاهر مدرنیته و راه اندازی جنگ های نیابتی در منطقه، ابزاری غرب ستیزانه شده که جز بلعیدن ثروت ملی ثمری ندارد.

محدود کردن طول خدمت

محدود کردن طول خدمت

    چرا طول خدمت باید محدود باشد؟  اولین دلیل، چون سن آدمی محدود و دومین دلیل چون پیر میشود.  امروزه میانگین عمر آدمی در محدوده 70 تا 90 سال است.  قرنها پیش خیلی کمتر بوده.  پس مدت تصدی کارها باید محدود باشد زیرا عمر بشر و توان او محدود است.  واضحاً دوره تصدی یک کار نمیتواند از سن میانگین آدمی بیشتر باشد.  تنها استثناء در تاریخ بشر مربوط به شاپور دوم است که تنها کسی است که بیش از عمرش متصدی کاری بوده است.  او هنگامی که در شکم مادر بود به پادشاهی برگزیده شد!  باری، اگر 20 سال اول زندگی را هم که دوره جوانی و یادگیری است کنار گذاریم، حداکثر مدت تصدی یک شغل در زمانه ما عملاً بیش از 50 سال نمیتواند باشد.  نگاهی مختصر به گوشه و کنار جهان بیاندازید!  شاید بخش بزرگی از مشکلات امروز ما ناشی از همین طولانی بودن یا مادام العمر بودن دوره تصدی برخی پست هاست! 

    در مورد برزگر پیری که دوست دارد تا لب گور مزرعه خود را آبیاری کند چه باک؟  کهولت او زیانی به غیر نمیرساند.  اما مشاغلی که با سلامتی و امنیت دیگران سر و کار دارد متفاوت است.  مثلاً مناصب دولتی که در ارتباط با اداره کشور است از همین جمله است.  هر فرد عادی با عقل متعارف اذعان دارد که مشاغل دولتی نباید مادام العمر باشد بلکه محدود به دوره معینی باشد.  هرچه منصب عالی تر باشد محدودیت این امر بیشتر است.  امروزه عمر کاری کارمندان عادی 30 سال معین شده که فایده ای دوگانه دارد.  اول اینکه کارآئی انسان با بالا رفتن سن کاهش می یابد.  و دوم اینکه جا برای نیروی جوانتر و کارآتر باز شود.  شاید این یکی از بزرگترین ابداعات جامعه مدرن باشد که با سعی و خطا باینجا رسیده که هم امر طبیعت را رعایت کرده باشد و هم با وضع کسورات بازنشستگی به ادامه حیات فرد بازنشسته در دوران بیکاری کمک کرده تا از گرسنگی نمیرد.  خواننده جوان باور نمیکند که تا همین یکصد و اندی سال پیش، در دوره قاجار، دولتمردان پس از عزل یا کناره گیری صرفاً باتکاء اقطاع یا تیولی که پادشاه در دوران کاری مرحمت کرده بود قادر به ادامه حیات بودند.

   سوای مشاغل دولتی، این محدودیت دوره خدمت در سایر عرصه ها نیز اجرا میشود.  حاذق ترین جراح اعصاب اگر سن او از 70 گذشته باشد با یک لرزش دست سرنوشت بیمار را رقم میزند.  بی جهت نیست بیمارستانهای معتبر محدودیت سن را اجرا میکنند.  استادان دانشگاه که در سنین بالا حائز بیشترین پختگی علمی هستند دچار ضعف حافظه شده قادر به ارائه معلومات خود نیستند.  کارگردانان نیروگاه های اتمی هرساله در معرض امتحانات هوش و تن و روان هستند زیرا کمترین اشتباه آنان میتواند فاجعه بار باشد.  خلبانها خیلی زودتر به سن بازنشستگی میرسند زیرا کاهش بینائی و کُندی واکنش های عصبی جان مسافران را به مخاطره میاندازد.  اینان نیز مرتباً در معرض بازآموزی و انواع امتحانات هستند و به محض مشاهده فتور، بازنشسته میشوند.  وقتی برای شغلی مثل خلبانی که جان فقط 300 مسافر در دستان اوست این چنین قیود سفت و محکمی وضع میشود پس برای زعامت یک کشور که آینده یک ملت در دست اوست چه باید کرد؟!  اگر در همه مشاغل حد و حدودی برای دوره تصدی هست پس چرا زعامت یک کشور که خطیرترین مشاغل است از آن برکنار باشد؟!

   پس بیائید یک سناریوی خیالی را در نظر آوریم.  فرض کنید در گوشه ای از دنیا سرزمینی وجود دارد که رهبرش نیم قرن بر آن سیطره مطلقه دارد.  زبان همه زبان آوران را بریده و هرکس سری در میان سرها داشته آنرا از بدن جدا ساخته و بطور کل همه را سرکوب و منکوب و داغدار کرده، کشور را تسلیم دزدان و جنایتکاران کرده است.  شعار هائی را فرا راه خود قرار داده که نهایتاً اگر هم بپذیرد اشتباه بوده از آن گزیری ندارد.  روانشناسان به او گفته اند دچار پارانویاست و بهتر است کرسی خدائی را رها کند!  مگر نه اینکه رهبر پیر کشور دیگری وقتی فهمید ناتوان است از حقش گذشت کرد.  اما بعد اینهمه شعارهای دهان پرکن مگر میشود بسادگی تغییر جهت داد؟  کنار برود که چه کسی بیاید؟  مگر خدا شریک دارد؟  برفرض که فرزند هم نصب شود، از کوزه همان برون تراود که در اوست.  شوربختانه تاریخ نشان داده خودکامه، هرگز به میل خود کناره نگرفته بلکه عوامل بیرونی او را وادار ساخته است.  پس چه باید کرد و راه درست کدام است؟

خلاصه آنکه، چندین قرن پیش اروپا به فراست دریافت که این شیوه باید تغییر یافته، طول مدت تصدی رهبری کشور کوتاه شده به انتخاب جمهور مردم واگذار شود.  در نظام هائی که به حفظ پادشاهی علاقه دارند، نظام مزبور را چون گذشته ارج نهاده منتها قدرت سیاسی و مسئولیت به نمایندگان منتخب مردم سپرده شود.  این شیوه منطقی ترین و طبیعی ترین راه عبور از خودکامگی است که هیچ ربطی به اروپا نداشته هر عقلانیتی با قدری تأمل هر جای دیگری به همین نتیجه میرسد.