چگونه پروژه برداریم؟

چگونه پروژه برداریم ؟

  یکی از خوانندگان این وبگاه که گویا دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی هسته ای نیز هست پرسش زیر را مطرح کرده و چاره جوئی خواسته است.

وی گلایه کرده که اغلب در انتخاب هر سوژه با این جواب دانشگاه روبرو میشوند که موضوع تکراری است و لازمست سوژه دیگری معرفی کنند.  لذا پرسش کرده اند چه موضوعاتی را ما توصیه میکنیم که ضمن اینکه جدید و غیر تکراری باشد، ترجیحاً در صدر نوآوری های علمی و فنی روز نیز باشد.  و اما پاسخی که میتوان داد، دارای وجوه متفاوت بشرح زیر است:

1-  یک تحقیق خوب میتواند در جهت پاسخ به رفع مشکلات موجود در صنعت باشد.  مثلاً فرض کنید توربین نیروگاه دارای مشکلاتی هست که مرتب باعث از دور خارج شدن (trip ) آن و خاموشی میگردد.  ببینید در تخصص و آموزش هائی که فراگرفته اید می گنجد یانه.  طبعاً لازمست که قبلاً چنین مشکلی را صنعت برای رفع آن و کمک از بخش های دانشگاهی عنوان کرده و علاقه ای به دریافت نظرات دانشگاهی داشته باشد.  پس باید یا از دانشگاه و یا مستقیماً از سازمان انرژی اتمی جویا شوید که مجموعه چنین مشکلاتی بصورت مدون وجود دارد یا خیر و سپس با کمک استاد راهنمای خود موضوعی مناسب انتخاب نمائید.  حسن چنین موضوعاتی این است که نه تنها تلاشی، هر چند کوچک، در رفع مشکلات موجود در صنعت خانگی کرده اید بلکه چه بسا نتیجه کار شما کارگشای موارد مشابه بین المللی نیز باشد.  در هر صورت، بعد از فارغ التحصیلی شانس خوبی برای جذب در صنعت خواهید داشت و نیازی به ادامه تحصیل برای مقاطع عالی تر نیست.

2-  یک تحقیق خوب میتواند در جهت نوآوری و یافتن راهکار های مؤثرتر برای پروسه های موجود باشد.  مثلاً در حال حاضر روش های جاری در فرآیند تهیه سوخت از مرحله معدن تا خالص سازی و تبدیل به ترکیبات متفاوت در دست اجراست و مشکل خاصی نیز نیست.  اما شما میدانید که اگر یک نوآوری خاص در یکی از مراحل مزبور بکار آورید، میتوان بهره وری را افزایش داد (دور ریز را کم کرد یا سرعت عملیات را زیاد کرد ...).  همین نوآوری متشابهاً در زمینه ساخت بسته های سوخت و یا ایجاد سوخت جدید میتواند باشد.  یا مثلاً در رأکتور تحقیقاتی تهران، سیستم های پرتودهی قدیمی و ناکارآمد است.  شما میتوانید برای کارآمد کردن آنها در قالب انجام پروژه تحقیقاتی خود پیشنهاد هائی بدهید.  در زمینه اندازه گیری قدرت یک رأکتور، چه تحقیقاتی چه نیرو، از اصول جدیدتری میتوان بهره گرفت که ساده تر و یا دقیقتر باشد.  و یا اینکه چگونه بدون نیاز به ورود به داخل ظرف فشار بتوان فلاکس پرتو ها را اندازه گرفت و یا سطح آب آنرا در موارد حادثه تعیین کرد.  اینجا نیز نتایج کار شما میتواند بالقوه علاقمندان دیگری را نیز جلب نماید و چه بسا به ثبت یک نوآوری بیانجامد.

3-  و بالاخره یک تحقیق خوب میتواند هیچیک از موارد یاد شده نبوده بلکه صرفاً تلاشی در خلق ایده های جدید و خلاقانه باشد.  اینجا پهنه وسیعی وجود دارد که انتهای آن به میزان تخیل فرد بستگی دارد.  چرا همیشه ایده های جدید باید از آنسو بیاید و شما ریزه خوار خوان دیگران باشید؟  چرا شما نفر اول در ابداع و خلق یک ایده جدید نباشید؟  مثلاً ایده رأکتور با بستر سوخت مایع؟  البته این ایده جدیدی نیست ولی همچنان در حد یک ایده خام باقیمانده است و میتواند پهنه وسیعی باشد برای ارائه افکار خلاقانه و جدید.  یا رأکتورهای کوچکی با انتقال حرارت صرفاً توسط تابش حرارتی.  این ایده اختصاصاً مورد نیاز برای مسافرتهای ماوراء منظومه شمسی است، جائی که نور خورشید کافی نیست و تولید نیرو برای سالهای متمادی مورد تقاضاست.  توضیح اینکه در فضا تنها راه انتقال حرارت از طریق تشعشع است و الزامات خاص خود را میطلبد.

خلاصه

از جهتی دیگر میتوان موضوعات مورد تحقیق را به دو دسته تقسیم بندی کرد: تجربی و تئوری.  آنها که در مقولات 1 و 2 ذکر کردیم بیشتر سرشت تجربی دارند که از لحاظ یادگیری، بویژه برای کشور ما، اولویت بیشتری دارند و بکار ما بیشتر میآیند.  متأسفانه لوازم کار تجربی در این کشور مهیا نیست و آنچه هم که هست بسادگی در دسترس پژوهشگران نمیباشد.  حقیقت آنکه روحیه کار تحقیقی تجربی نیز وجود ندارد و طی سالیان اخیر مشاهده میشود که گرایش عمومی اغلب بسمت کارهای تئوری از نوع 3 میباشد.  به عبارت دیگر، در غیاب اسباب و لوازم آزمایشی در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی، خود بخود گرایش بسمت پژوهش های تئوریک متمایل است.   لذا اغلب دانشجویان، آینده تحقیقات خود را در دسته 3 میبینند که در بهترین حالت با اجرای یک یا چند کد از پیش نوشته محاسباتی نتایجی را ارائه میدهند.  اگر به چند ژورنال علمی مراجعه کنید ایده ای از اینکه چه نوع تحقیقاتی در جریان است بدستتان میآید.  اما مگر میشود تحقیقی تکراری نباشد؟  منظور ما کپی برداری نیست اما مگر میشود در زمینه انتقال حرارت بگوئیم کارها تمام شده و کسی نباید در این زمینه کار کند.  گاهی ممکنست استادانی این حرف را بزنند که خوش نداشته باشند کسی در زمینه کاری آنان رقیب باشد.  و اما جدید بودن هم اجباری نیست چه اینکه هدف اساسی از انجام تحقیق، آموزش عمیق آنچه در دروس یاد گرفته اید است و به عبارت دیگر قرار نیست هر تز کارشناسی ارشد به اختراع یا کشف جدیدی منجر شود.  چیزی که در عمل مشاهده میشود معمولاً تکرار تئوریک کارهائی است که قبلاً در کشور های دیگر انجام شده و در بهترین حالت نتیجه کار عبارتست از تأیید اینکه ما هم به همان نتیجه رسیده ایم.  منتها روی کاغذ!  امید که با این توضیحات مختصر بتوانید با چشم باز سوژه مورد علاقه خود را پیگیری کنید.  در آخر، توصیه میشود چند دقیقه ای وقت استاد راهنمای خود را بگیرید و با وی مشورت کنید.  اگر موضوعی از ابتدا مورد علاقه شماست، بهتر است دروس اختیاری خود را در آن راستا انتخاب کنید.