داستان مختصر تمدن
گاه از لابلای بحث ها و مجادلات فلسفی نکاتی بیرون میزند که شایسته بسی تأمل است. داستانی که در زیر میآید در این رابطه است.
نقل است که چند ده هزار سال پیش از این، در محلی که نپال امروزی قرار دارد منازعاتی شدید در جریان بود. میگویند دو طایفه مهم در اطراف کوه هیمالیا زندگی میکردند که مرتب در جنگ و ستیز با یکدیگر بودند. به محض آنکه تنی چند از این طایفه در درگیری ها بقتل میرسید، آن دیگری آماده میشد تا برای انتقام ضربه مهلک تری بر طایفه رقیب وارد سازد. اما موضوع درگیری بر سر چه بود؟ با کمال شگفتی، بر سر موضوعی بود که امروزه انسان خردمند را به خنده میاندازد. نزاع بر سر بلندترین قله هیمالیا بود. سلسله جبال هیمالیا دارای قلل مرتفعی است که امروزه بلند ترین آن بنام اورست شناخته میشود. در آن روزگاران هریک نامی مخصوص خود داشت که ما از آن بیخبریم و در داستان ما نیز نقشی ندارد. مختصر آنکه طایفه شماره 1 میگفت بلندترین قله این کوه، قله "الف" است. در حالیکه طایفه شماره 2 اعتراض کرده و ادعا میکرد قله "ب" بلندترین است. هریک دیگری را محکوم میکرد که به اعتقادات طایفه اش بی احترامی شده و این ننگ جز با خون شسته نمیشود. نبود هیچ معیار مستقلی برای احراز حقیقت جنگی خانمانسوز را بین طرفین شعله ور ساخته بود که چند هزار سال ، گاهی خفیف و گاهی شدید ادامه داشت. هریک خود را محق میدانست که حقیقت نزد اوست.
تا سرانجام فرد دانائی پیدا شد که وساطت کرده بین آنان آشتی برقرار سازد. او با بزرگ هر طایفه جداگانه صحبت کرده و چنین استدلال کرد: حقیقت هرچه هست، هست و قیل و قال ما در وجود آن هیچ تأثیری ندارد. حتی بود و نبود ما نیز در حقیقت وجودی آن خللی وارد نمیکند. پس اگر آنچه ادعا میکنید که واقعیت است صحیح باشد در اینصورت خود بخود وجود دارد و تأکید ما حشو و اضافه است. مثل آنکه تأکید کنیم خورشید وجود دارد. از سوی دیگر، اگر ادعای شما خلاف واقع باشد باز هم جنگ و نزاع کاریست عبث زیرا برای امری دروغ نه تنها انرژی خود را بیهوده تلف میکنید بلکه موجب تلفات جانی و مالی بر طایفه دیگر که اتفاقاًحقیقت را میگوید میشوید. در هر حال برای این نزاع هیچ دلیل موجهی وجود ندارد. تا حال دیده یا شنیده اید که جماعتی یکنفر کافر را به جرم اینکه ادعا کرده خورشید وجود ندارد مهدورالدم اعلام کرده باشند؟ قطعاً خیر. زیرا بر همگان مسجل است که حورشید وجود دارد، دعوا ها بر سر چیزهائیست که وجودشان مسجل نیست! خوشبختانه توضیحات فرد دانا موجب آشتی شد و به هزاران سال جنگ و خونریزی بیهوده پایان داد.
اکنون که از پس چند ده هزار سال به آن ماجرا مینگریم بر هوشیاری آن حکیم دانا آفرین میفرستیم ضمن آنکه اندازه گیری های دقیق بعداً نشان داد که هیچ کدام از آن دو قله ادعائی نیز بلندترین نبوده و دعوا عملاً بر سر هیچ و پوچ بوده زیرا اورست بلندترین قله است. در اینجا انتظار داریم که داستان پایان خوشی داشته باشد اما در دنیای واقعی اینگونه نیست. در عوض شاهدیم که امروزه گروه های متعدد دیگری سربلند کرده مجدداً همان ادعاهای گذشته را تکرار میکنند و متشابهاً در اثبات دعاوی خود جنگ و خونریزی راه انداخته منتها با تسلیحات مؤثرتری یکدیگر و دیگران را نابود میکنند. در این راستا توده های ساده لوح را نیز با خود همداستان کرده تا کارآئی خود را بیش از پیش تقویت کنند. بخش تراژیک این داستان در اینست که اینبار موضوع مشاجره نه قلل مرتفع، بلکه تپه های حقیری است که هر گروهی بر آن گرد آمده و ادعای بزرگترین کوه جهان را دارند!
