برازش منحنی و کاربرد آن
برازش منحنی و کاربرد آن
بدنبال مطلب قبلی، بلافاصله پرسش هائی مطرح شد که پس این " رسوبات فکری " چیست و مصادیق آن کدامند؟ آیا تعبیر و تفسیر موضوعی باین اهمیت را باید بر عهده خواننده آگاه واگذاشت و یا درست تر آنست که برای خواننده مبتدی نیز نقشه راهنمائی ارائه کرد که او هم به روشنی به منظور مورد نظر پی ببرد. برای پاسخ باید گفت فقط کافیست نگاهی به رسانه ها انداخته شود. البته در رسانه های رسمی برای رعایت برخی شئونات پاره ای از گفتگوها منعکس نمیگردد اما در رسانه های فضای مجازی آن بخش نادیده و ناشنیده را میتوان هم دید و هم شنید. تا قبل از این معجزه عصر اطلاعات، آنچه که سابقاً وعظ و خطابه در سالن های دربسته و برای مدعوینی خاص عرضه میشد فقط در محدوده همان حاضرین در جلسه باقی میماند و دیگران از فیوضات آن بی بهره میماندند. اما خوشبختانه امروز به یمن دسترسی به رسانه های فضای مجازی، این محدودیت برطرف شده و دیگران هم میتوانند از گلزار این گلستان خوشه چینی کنند. نگاهی اجمالی به چند نمونه از این سخنرانی ها به روشنی رسوبات فکری را آشکار میکند. برای ناظر وسواسی و دیرباور ممکنست اینها کافی نباشد و به اصطلاح مشت نمونه خروار نباشد و همچنان به دنبال سایر نمونه ها باشد تا قادر به نتیجه گیری باشد. طبعاً هر چه تعداد نمونه ها بیشتر باشد نتیجه گیری دقیقتر خواهد بود اما از سوی دیگر شما هم نمیتوانید تا ابد منتظر دریافت همه موارد مشابه باشید. چاره چیست؟ در اینجا نیز تکنیکی شناخته شده در روش علمی بکمک میآید.
روش مزبور از این قرار است که با در دست داشتن تعدادی محدود نقاط آزمایشی در صفحه مختصات، نموداری که بهترین تطابق با آنها را داشته باشد میتوان بدست آورد. این نمودار با تابعی که حاوی کمترین خطا با نقاط مزبور است نمایش داده میشود. بهمین دلیل روش مزبور به روش " حداقل مربعات " موسوم است زیرا تابعی برای شما محاسبه میشود که جمع فاصله نقاط تجربی از منحنی مربوطه که اینک مجذور شده اند به کمترین مقدار کاهش یابد. توجه شود که هر خطا مجذور میشود تا همگی اعدادی مثبت باشند و سپس همگی با هم جمع میشوند. به این طریق بهترین منحنی (تابع) را میتوان چنان به نقاط مزبور برازش داد که بیشترین تطابق را با این نمونه های محدود داشته باشد. حسن این کار چیست؟ در این حالت و با در دست داشتن تابع مزبور شما رفتار کلی پدیده مورد نظر را حتی ماوراء نمونه های تجربی خواهید شناخت. مثلاً با اندازه گیری میزان انبساط یک فلز در چند دمای مختلف، روند عمومی آنرا پیش بینی کرده و ضریب انبساط آنرا محاسبه نمود. اگر این پدیده یک پدیده خطی باشد، حاصل کار دو پارامتر A و B خواهد بود که در رابطه L= A + B * T طول L را بر حسب دمای T بدست میدهد. لذا برای هر دمای دیگری میتوان مقدار طول را پیش بینی کرد. در واقع یکی از مزایای علم، پیش بینی است. کما اینکه امروزه پیش بینی وضعیت هوا تا چند روز آینده را میتوان در دست داشت بدون آنکه ادعای معجزه داشت. لذا با مشاهده چند فقره از این دست فیوضات و با کمک از تکنیک برازش منحنی میتوان متشابهاً تابع مشخصه این پدیده رسوبات فکری را تبیین کرد. تابع مزبور یک تابع پیچیده درجه n خواهد بود که مهمترین پارامترهای آن عبارتند از : خرافات، عقب ماندگی مزمن، فقر، استبداد، و قس علیهذا. در حوزه های علمی، به محض روشن شدن رفتار یک پدیده، تعامل با آن در جهت تشدید یا تعدیل آن کار آسانی خواهد بود و اصل مطلب شناخت رفتار است. اما در مسأله پیش رو شاید چنین اطمینانی نباشد و معلوم نیست بسادگی بتوان آنرا مرتفع ساخت.
یکی از مشکلاتی که وجود دارد مسأله باور است. باید باور کنیم که گذشتگان ما هم کم و بیش انسانهائی شبیه امروز بوده اند و "ابر مرد" یا "فوق بشر" پدیده هائی متعلق به اسطوره ها هستند. طبیعت استثناء پذیر نیست و خاصه خرجی نمی داند. اصل مهمی که وجود دارد، دستکم در کل دوره موجودیت زمین، اصل یکنواختی طبیعت است. به عبارت دیگر اینطور نیست که مثلاً قانون عکس مجذور فاصله در چند میلیون سال قبل طور دیگری عمل میکرده و امروز طور دیگر. در واقع، شواهد اینگونه حکم میکند. همین باور مهم بود که جرقه اولیه را در ذهن اولین کنشگران دوره رنسانس ایجاد کرد. بعد از عصر طلائی یونان باستان تا آغاز رنسانس، دریافت و باور مردم اینگونه بوده است که هرآنچه از علم و معرفت بوده دانشمندان و حکمای یونان آنرا به منتها رسانده اند و کار زیادی برای ما جز رجوع به گفته های آنان نمانده است. اما این جسارت اولین تلاشگران دوره رنسانس بوده که گامی به پیش گذاشته و این باور را بدور افکندند. استنباط آنان چنین بود که ایشان هم نباید دستکمی از آن نوابغ داشته باشند و دلیلی ندارد که فکر آنان کوتاه تر از افکار گذشتگان باشد. بویژه قبول این حقیقت که پیشینیان نیز لغزش ناپذیر نبوده اند. آنچه بعد از رنسانس رخ داد تأییدی شد بر این حقیقت که پیش نیاز هر کار درست یک فکر درست است. بدون تغییر در باور قبلی و قبول باور جدید که ما نیز دستکم همانند گذشتگان خویش هوش و شعور داریم، بی شک وقوع رنسانس محال میبود. در واقع بیش و پیش از آنکه ظهور چند انگشت شمار در عرصه فرهنگ و ادب بانی و آغازگر رنسانس بوده باشند، این تحول در فکر بود که نقش اصلی را بازی کرده و مقدمه یک واکنش زنجیری شد. و بالاخره تأکید یک نکته ضروری مینماید. اغلب گفته میشود که چرخ را نباید دوباره اختراع کرد. این عبارت در مورد اقتباس تکنولوژی گفته میشود بویژه در مورد کشورهای در حال توسعه. دایر بر اینکه لازم نیست همه چیز را از اول شروع کرد که البته این حرف درستی است و با اخذ تکنولوژی و بسط و توسعه آن در جامعه عاریت گیرنده، خود بخود پیشرفت از همان نقطه آغاز میشود. گاهی در مورد مدرنیته و اخذ آن از غرب همین گفتگو شنیده میشود. در حالیکه در اینجا بنظر میرسد اتقاقاً باید چرخ از ابتدا اختراع شود. شرط لازم برای برون رفت از عقب ماندگی، تفکر در خود است. تنها بعد از این مرحله است که میتوان به دستآورد های دیگران نیز نظری داشت و درباره اخذ چیزی تصمیم گرفت. اقتباسات قالبی در این موضوع میتواند تبعاتی ناخوش، مانند آنچه اقتباسات سطحی فرهنگی بدنبال داشته روی نماید. در اینجا برای برون رفت از عقب ماندگی و واپس گرائی باید به اصل ذهنیت خود مراجعه کنیم و با مرور گذشته، و بکار بستن عقل، افکار باطل و تاریخ گذشته را یک به یک خارج و به موزه تاریخ تحول فکر واگذار کرده درست همانطور که با اشیاء زیر خاکی رفتار میکنیم. این تأکیدی است بر این نکته که هیچگونه دشمنی با افکار کهنه نیست بلکه برعکس، باید در جائی این حافظه تازیخی برای بازدید نسل های آتی نگاهداری شود.
