پدیده های ناشناخته-1

پدیده های ناشناخته -1

  همانطور که در مقدمه قبلی قول داده شد، سعی میشود جواب مناسبی برای پرسش مطرح شده نوشته شود.  گاهی معروفست که میگویند شاهد  از غیب رسید.  چند روز پیش یکی از خوانندگان همیشگی این وبگاه طی نامه ای مسأله ای را مطرح کرد که اتفاقاً بدرد همین موضوع حاضر و در تأیید روش علمی میخورد.  ایشان اظهار کرد که چرا آب جوش زودتر از آب معمولی یخ میزند.  در پاسخ من، که گفتم ساده لوحانه است (یعنی مدعیان) لیستی حاوی اعاظم و اکابر علمی فرستادند که همگی آن را از نظر علمی اثبات یا دستکم توجیه کرده بودند (لینک زیر).  در مقابل چنین ادعای بزرگی چه باید کرد؟  اگر آن را فوراً پذیرا شویم یعنی اینکه همه آنجه در چند قرن اخیر در زمینه ترمودینامیک انجام شده غلط بوده و مثلاً این همه ماشین حرارتی که جلوی چشمان ما کار میکرده باید خواب و خیال بوده باشد!   اما از سوی دیگر، چرا خود آنرا به محک آزمون نگذاریم؟  بویژه آنکه امتحان آنرا همه ما بلد هستیم و لازم نیست منتظر پرفسور چینگ چانگ چون و نتایج آزمایشات ایشان باشیم.  پس دو ظرف شفاف یکسان تهیه کرده و در یکی آب 80 درجه و در آن یکی آب در دمای اتاق ریخته و درب آنها بسته در فریزر قرار میدهیم.  مشاهده خلاف ادعا را ثابت کرد.  در آزمایشی دیگر اینبار درب ظروف را باز گذاشتیم تا مگر تبخیر آب تفاوتی را به نفع ادعا نشان دهد.  باز آب سردتر زود تر یخ بست.  البته اگر خلاف قاعده اتفاق میافتاد ما آزمایش را چندین و چند بار ، مطابق روش علمی، تکرار میکردیم تا اطمینان حاصل شود شانس و اقبالی در کار نبوده.  و البته ناراحت که نمیشدیم، هیچ بلکه خوشحال هم میشدیم از اینکه با پدیده جدیدتری روبرو هستیم که قبلاً ناشناخته بوده.  توجه:  نتایج تحقیقات علمی معمولا در مجلات معتبر و شناخته شده علمی درج میشود که از زیر تیغ نقد دانشمندان دیگر عبور میکند و لذا اگر خبری مثل پدیده فوق را در مجلات مد و  زیبائی ملاحظه کردید از همان ابتدا باید دچار تردید شد.  در درون  ما باید آشکار سازی باشد که در مواجهه با مسائل بو دار هشدار دهد.  بویژه اگر حقایق تثبیت شده زیر سؤال رفت بوق ممتد بکشد.  مواردی از این دست بسیار زیاد اتفاق افتاده و منبعد هم اتفاق خواهد افتاد.  دوستان دانشجو احتمالاً به یاد دارند که در پدیده واپاشی بتا که ذرات صادره به قاعده میبایست تک انرژی باشند در عوض مشاهده گردید که دارای طیف انرژی است که با اصل بقای انرژی در تناقض مینمود.  بطوریکه دانشمند بزرگی چون بوهر گمان برد که شاید اصل مزبور خدشه پذیر است.  اما دیگران نمیخواستند اصلی را که بدون استثناء همواره درست بوده و ابزار اصلی فیزیک بوده بسادگی از دست بدهند.  از اینرو فیزیکدان باهوشی بنام پاولی قائل شد که ذره مرموزی که فعلاً قابل مشاهده نیست بخشی از انرژی را دزدیده و باعث میشود الکترونهای صادره دارای طیف انرژی باشند.  سالها طول کشید تا بالاخره با بدام افتادن این ذره گریزپا درستی حرف او ثابت شود.  این مثال را زدیم تا بدانید بسادگی نباید از داشته های خود دست کشیده و صرفاً با تکیه بر نتایج یک آزمایشگاه خانگی در تانزانیا فوراً اصول گذشته را بدور بریزیم.  ما اگر نتوانیم خود شخصاً صحت و سقم آنرا تجربه کنیم، باری، دستکم به نتایج پژوهشی آزمایشگاه های معتبر اعتماد کنیم.  گاه حتی نتایج این آزمایشگاه های معتبر نیز غیر معتبر از آب درآمده و باید بسیار محتاط بود.  اگر اخبار همجوشی سرد و التهابی را که سی سال پیش به پا کرده بود به یاد داشته باشید متوجه میشوید که عجله در انتشار نتایجی که هنوز هضم نشده و به تأیید مستقل دیگران نرسیده چقدر میتواند خجالت آور گردد (عجله کار شیطان است).  همانطور که در مقدمه پیشین گفتیم، در عین حال این مقاومت و شک و تردید نباید آنچنان باشد که ما را از پذیرش هر ایده جدیدی محروم سازد.  نمونه کلاسیک آن تردید انیشتن در پذیرش مکانیک کوانتائی و آن جمله معروف خداوند تاس نمی اندازد است.  حال که ذکر انیشتن رفت بهتر است همینجا تکلیف سوء درک عجیبی که بین درس خوانده ها رایج است روشن شود.  اغلب میگویند نیوتون مکانیک کلاسیک را ابداع کرد و همه آنرا قبول داشتند تا هنگامیکه انیشتن آمد و با ابداع نسبیت پنبه مکانیک نیوتونی زده شد.  اکنون چه اطمینانی هست که فردا زید دیگری پیدا نشود و دکان نسبیت را تخته نکرده و بگوید همه اینها غلط بوده!  و زمان دیگری فرد دیگری بیاید و کار زید و مابقی را زیر سؤال نبرد!!  در اینجاست که ضربه نهائی وارد میشود و به مصداق "پای استدلالیان چوبین بود - پای چوبین سخت بی تمکین بود" پنبه هر چه علم و دانش است زده میشود و اینکه دانش ما را به هیچ جا نمیرساند-- حرفی که این روزها زیاد میشنویم.  بی جهت نیست که جریانات خاصی عامدانه این نوع نتیجه گیری را ترویج و بتدریج با جمع کردن بساط علم و دانش زمینه را برای تفکرات دیگری آماده میکنند.  فعلاً از علوم انسانی شروع شده و کم کم به سایر علوم تسری خواهد یافت.  این سفسطه بسیار خطرناک است و دو چیز در این راستا قابل تأمل است.  اول آنکه این مروجین، برخلاف ترویج خود به محض مریض شدن به آخرین دستآورد های پزشکی درآویخته، از آخرین اختراعات و دستآورد های علمی در منزل و در بستان برخوردار و هواپیما اولین گزینه مسافرت ایشان میباشد.  دوم و مهمتر آنکه نسبیت هیچگاه مکانیک نیوتونی را ملغا نکرده بلکه آنرا تکمیل و برای شرایط خاص راه حل مکمل ارائه داد.  ملاحظه میفرمائید که ما در بخش اعظم زندگی خود هنوز از راه حل های نیوتونی با کمال دفت استفاده میکنیم و کاملاً کاراست.  متشابهاً مکانیک کوانتا نیز روشی تکمیلی برای رفتار در جهان اتمی ارائه داده و سیر امور در جهان بزرگ مقیاس کماکان همانست که بود.  اتفاقاً امروزه علم بیش از پیش بسوی یگانگی و وحدت پیش رفته و کار خود را فارغ از تخیلات واپسگرایان پیش میبرد.

  اما در مورد اینکه چه چیز را باور کنیم و چه چیز را نه، در درجه اول عادت به تورق ژورنالهای علمی و آشنائی با اخبار علم از کانال آنها.  اما چون فهم مقالات این مجلات فقط برای  عده محدودی میسر است لذا توصیه میشود از مجلات علمی همه فهم و عمومی تر هم استفاده شود.  خوشبختانه اکثر آنها پایگاه اینترنتی داشته و اگر فیلتر نشده باشد در دسترس علاقمندان است.  ضمناً مجلات علمی فارسی زبان نیز کم نیست اما دقت شود که گاهی اینان برای جلب مشتری مطالب را برای ایجاد هیجان عامه پسند کرده و از مثلث برمودا و بشقاب های پرنده داد سخن میدهند.  بقصد تفنن و سرگرمی بخوانید ولی هرگز باور نکنید.  نسل جوان هیچگاه خرافات سنتی را باور ندارد.  اما در عصر حاضر اباطیل را ملبس به لباس علم کرده در مجلات پر فروش عرضه میکنند.   این پدیده به شبه علم معروفست و موضوع اصلی که بدان خواهیم پرداخت همین است.  چه بسا دعاوی نادرست که با چاشنی علم سفسطه های آن پوشیده و برای خوانندگان جوان درک نادرست بودن آن مشکل باشد.  ترفند اصلی این نشریات سوء استفاده از علاقه انسان به شگفتی و اعجاب است.  اما اجازه دهید همینجا حرف آخر گفته آید: عزیزان! اعجاب و شگفتی که در خود علم هست بمراتب از هر شبه علمی بیشتر است.  با این تفاوت که علم واقعی است اما شبه علم سایه ای بیش نیست.  آنچیزی که به انسان نیرو داده برای وی سلامتی میآورد غذای سالم و طبیعی است.  شبه علم به مثابه "فست فود" است که با آنکه خوشمزه است اما میدانید که قطعاً ناسالم و مضر برای تندرستی است.  با علم به ناسالم بودن آن، گاهی خوردن آن برای تفنن ضرری ندارد ولی قاعده اصلی باید بر غذای سالم باشد.

  متأسفانه این توضیحات ضروری طولانی شد و ادامه آن را به بخش بعد وامیگذاریم.

                                                                          لینک برای مطالعه بیشتر در مورد اصل خبر: "آب جوش رودتر یخ میزند"!!!!

http://hamshahrionline.ir/details/64496